فرید امیر شقاقی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

نظر به اینکه عملیات خاک ورزی انرژی زیادی را برای تولید اکثر محصولات کشاورزی مصرف می کند، هرگونه کاهش درحجم عملیات خاک ورزی به صورت صحیح می تواند باعث بهره وری در این بخش شود، لذا امکان تلفیق مناسب خاک ورزی با کاشت مکانیزه در آفتابگردان روغنی در شرایط آبی مورد برسی قرارگرفت. آزمایش مورد استفاده از نوع کرت های نواری خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب اجراشد. تیمارهای خاک ورزی عبارت بودند: 1 شخم با گاوآهن برگرداندار به عمق 25 - 20 سانتی متر در پائیز، دیسک و لولر زنی دربهار 2 شخم با گاوآهن برگرداندار به عمق 25- 20 سانتی متر در بهار، دیسک ولولرزنی دربهار -3 شخم متداول منطقه، گاوآهن برگرداندار درپائیز به عمق 25- 20 سانتی متر، شخم در بهار به همان عمق در بهار، دیس کزنی و لولرزنی در بهار 4 شخم با گاوآهن قلمی به عمق 25 - 20 سانتی متر در پائیز، دیسک و لولرزنی در بهار 5 شخم با گاوآهن قلمی به عمق 25 - 20 سانتی متر در بهار ، دیسک و لولرزنی در بهار.تیمارهای روش های کاشت شامل کاشت با بذرکار بذرسازان، بذرکارجان دیر وکاشت دستی (روش مرسوم) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات تیمارها بر روی صفات مورد مطالعه معنی دار نمی باشد ولی مقایسه میانگین ها در سطح احتمال 5% در طی دو سال نشان دادکه از نظر تاثیر تیمارهای خاک ورزی، گاوآهن قلمی در بهار با میانگین عملکرد 2/712 تن در هکتار در کلاس A قرار دارد. تاثیر تیمارهای روش های کاشت در طی دو سال نشان داد که تیمار بذرکار بذرسازان از نظر قطر طبق آفتابگردان با میانگین 27/88 سانتیمتر در کلاس A قرار دارد. اثر متقابل تیمارهای خاک ورزی و کاشت در طی دو سال نشان داد که از نظر یکنواختی انحراف از خط کاشت، تیمار گاوآهن برگرداندار در پائیز و کاشت با بذرکار جان دیر با میانگین 68/23 درصد در کلاس A قرار دارد . از نظر ارتفاع بوته، تیمارهای گاوآهن قلمی در پائیز به همراه کاشت با بذرکار بذرسازان با میانگین215/28 سانتیمتر و تیمار گاوآهن قلمی در پائیز و کاشت با بذرکار جان دیر با میانگین 214/73 سانتیمتر در کلاس A قرار دارند . ازنظر عملکرد دانه در هکتار، تیمار گاوآهن قلمی در پائیز و بذرکار بذرسازان با میانگین 2/824 تن در هکتار و تیمار گاوآهن قلمی در بهار و بذرکار جان دیر با میانگین 2/822 تن در هکتار در کلاس A قرار داشتند. در نهایت می توان اذعان کرد انجام خاک ورزی اولیه با گاوآهن برگرداندار یا گاوآهن قلمی در بهار توصیه می شود. کاشت دستی نسبت به ماشینی دارای معایب صعوبت کاری و هزینه کارگری و مصرف بالای بذر (حدود 3 برابر ماشینی) بود که انجام این امر در مزارع وسیع مشکل می نماید. در مقایسه دو نوع بذرکار، علیرغم اینکه نتایج تجزیه واریانس معنی دار نبود ولی با توجه به نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها در طی دو سال از یک سو و با لحاظ قابلیت کاشت انواع بذور و صفحه موزع متناسب با نوع و اندازه بذر و تنظیم فاصله بذرها روی خطوط و وجود پوشاننده لاستیکی مناسب از سوی دیگر، بذرکار بذرسازان بهتر بود.

خاک ورزی، کاشت، آفتابگردان روغنی