حسن یوسفیان

یکی از تعالیم منسوب به ابن رشد که در قرن سیزدهم میلادی حملات تند مقامات کلیسا را متوجه ابن رشدیان لاتینی ساخت، آموزه ی فلسفی وحدت عقل ( نفس عاقله ) در همه ی آدمیان است که لازمه ی آن را انکار جاودانگی فردی دانسته اند. ابن رشدیان خود این ملازمه را پذیرفته و گاه برای دفاع هم زمان از آن آموزه ی فلسفی و این اعتقاد دینی به نظریه ی حقیقت دوگانه ( امکان حق بودن دو گزاره ی متناقض در دو ساحت مختلف ) پناه برده اند. خاستگاه اصلی این آموزه، دیدگاه ارسطو درباره ی عقل فعال و منفعل است. براساس تفسیر ابن رشد از سخنان ارسطو، عقل فعال - در کنار عقل منفعل - عقلی از عقول انسانی است که هنگام مرگ، از بدن انسان جدا می شود و حیات جاویدان خود را پی می گیرد. حال با توجه به این نکته که هر یک از آدمیان عقل فعال مخصوص خود ندارد ( و عقل هر شخص نیز همراه بدن از میان می رود ) به حقیقت این مسئله پی می بریم که چرا لازمه ی آموزه ی وحدت عقل را انکار معاد و جاودانگی فردی دانسته اند.

ابن رشد، وحدت عقل، جاودانگی فردی، معاد