کلام امامیه : ریشه ها و رویش ها

اندیشه ی کلامی امامیه در گذر تاریخ شاهد فراز و فرودهایی بوده است که از سویی، ریشه در پویایی دورن مایه معرفتی و عقلانی شیعه دارد و از سوی دیگر، برآمده از تعاملات آن با چارچوب های کلامی و فلسفی غالب بر هر دوره ی تاریخی است. هرچند فرآیند تطور کلام امامیه بی شباهت با دیگر مذاهب شیعی و سنی نیست و در برخی دوره ها، امامیان بسی دیرتر از دیگران پا به میدان دیگرگون سازی ادبیات کلامی خود گذاشته اند؛ ولی از جهاتی هم امتیازاتی دارد که قابل مطالبه و بررسی جدی است. آنچه دوران نخستین کلام امامیه را ممتاز می کند، اندیشه ورزی اعتقادی در ساحت عقل و وحی به طور همزمان است که پس از عبور از «دوره فترت و رکود» تا اندازه ای با گذشته زاویه می گیرد. در این مقاله شکل گیری کلام امامیه از مدینه تا کوفه و از آن جا تا مدرسه ی قم ردگیری شده و بر اصالت کلام شیعه در این مرحله ی تاریخی تأکید شده است. دوره بندی تاریخی کلام اسلامی و کلام امامیه در یک الگوی تازه، یکی دیگر از مباحث این مقاله است.

Keywords:

کلام امامیه , کلام نظری , کلام سیاسی , مدرسه کوفه , مدرسه ی قم , مدرسه مدینه , دوره ی فترت و رکود