کلام امامیه پس از دروان حضور؛ نخستین واگرایی ها

با افول مدرسه کلامی امامیه در کوفه از نیمه سده سوم هجری، گروهی از متکلمان امامی و معتزلیان شیعه شده که چندان به نام شناخته نیستند، نمایندگی کلام امامیه را بر عهده گرفتند و با گرایش به اندیشه های معتزله از کلام امامیه در دوران حضور فاصله گرفتند. این پژوهش با تکیه بر مقالات الاسلامیین ابوالحسن اشعری - تألیف دهه آخر سده سوم - برخی از اندیشه های کلامی این جریان فکری را بازیابی کرده و رویکرد متکلمان مدرسه بغداد از نوبختیان را که تقریباً معاصر این گروه هستند تا عصر شیخ مفید و سید مرتضی بررسی می کند. نتیجه آنکه به سبب همرأیی این جریان در بسیاری از موضوع های کلامی با معتزله و روی گردانی از جریان رسمی کلام امامیه نخستین، در ادامه متکلمان مدرسه بغداد به اندیشه های آنان واکنش متفاوتی نشان می دهند و سرانجام در عصر سید مرتضی کلام امامیه به کلی با این اندیشه ها همراه می شود.

Keywords:

شیخ مفید , سید مرتضی , اشعری , معتزله امامی , مقالات الاسلامیین , مدرسه بغداد