محمد فرهمند - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک ماشین های کشاورزی، پردیس ابوریحان، دانش
سید رضا حسن بیگی - استادیار گروه امور فنی کشاورزی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
محمد حسین کیان مهر - استادیار گروه امور فنی کشاورزی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
داوود قنبریان - استادیار گروه ماشین های کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

زعفران گیاهی است که در مناطق خشک و نیمه خشک کشت میشود. بیش از 92 % زعفران ایران در استان های خراسان کشت میشود. تحقیقات قبلی نشان داده است که کشت بنه های (پیاز) بالای 5 گرم باعث افزایش عملکرد گیاه زعفران میشود. در ایران اندازه بندی بنه های زعفران به صورت دستی انجام میگیرد که این کار موجب افزایش هزینه های عملیات و کاهش کنترل بر وزن بنه ها میشود. بنابراین در این تحقیق دستگاهی به منظور اندازه بندی بنه های زعفران طراحی، ساخت و ارزیابی شده است. دستگاه ساخته شده یک نوع اندازه بند گریفای دوار میباشد که اصول کاری آن بر مبنای عبور محصول از فاصله قابل تنظیم بین یک مخروط دوار و یک حلقه ثابت شکل گرفته است به گونه ای که در ابتدای مسیر فقط بنه های ریز اجازه عبور از گذرگاه را می یابند و در انتهای مسیر با افزایش فاصله بین حلقه و مخروط، بنه های درشت نیز عبور میکنند. مهمترین پارامترهای دخیل در عملکرد این دستگاه قطر، شیب و سرعت چرخش مخروط دوار بودند؛ لذا از یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی به منظور تعیین تأثیر تغییر در فاکتورها بر روی عملکرد دستگاه استفاده شد. همچنین برای ارزیابی دستگاه از شاخص های متوسط ناخالصی نسبی دستگاه ،(CR) بازده یا دقت سورت (Ew) و ظرفیت کاری دستگاه (Q) استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که در تمامی آزمایش ها تأثیر پارامترهای قطر، شیب و سرعت چرخش مخروط بر روی شاخص های ارزیابی در سطح % 1 معنی دار بوده است و بهترین عملکرد دستگاه در شیب 22 درجه، قطر 37/5 سانتیمتر و سرعت چرخش 30 دور بر دقیقه مخروط دوار به دست آمد. در این حالت متوسط ناخالصی دستگاه 12/64% ، بازده سورت 89/16% و ظرفیت کاری دستگاه 84/60 کیلوگرم در هر ساعت به دست آمد.

زعفران، بنه زعفران، طراحی، ساخت، ارزیابی