رباب فغفوری - دانشجوی فلسفه هنر دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)مشهد ایران
حسن بلخاری قهی - دانشیارگروه مطالعات عالی هنرپردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران

هنر و معماری اسلامی مقوله ای متأثر از بنیان های جهان شناختی اسلامی، و بازتابی از حقایق دینی و اعتقادی ما به شمار می رود. گنبد سلطانیه به عنوان یکی از مصادیق معماری مذهبی تدفینی در دوره ایلخانی، متشکل از ساختمانی هشت ضلعی است که با هدف انتقال اجساد امامان شیعه -احداث گردیده و به نظر می رسد با توجه به این هدف و گرایش مذهبی سلطان محمد خدابنده، بانی این مجموعه، در فضاسازی و تزیینات خودمتأثر از جهان بینی و مبانی اعتقادی شیعه است . هدف از انجام این پژوهش بازشناسی اصول شیعی حاکم بر طراحی و آرایه های تزیینی این بنای عظیم است. از این رو ابتدا جهان بینی و اعتقادات مهم مذهب شیعه مورد بررسی قرار می گیرد و با اشاره به عوامل ظهور این عقاید در دوره ایلخانی، به تحلیل نحوه تأثیر و معرفی مصادیق عینی آن در فرم و محتوای معماری این بنای آرامگاهی پرداخته می شود. اعتقاد شیعه به اصلولایت، عدالت، و نگاه باطن گرا و تأویلی او نسبت به امور به ترتیب در مضامین کتیبه ها، تناسب دقیق آرایه ها و زبان نمادین هندسه مقدس وپنهان این بنای عظیم نمودار است. به کارگیری اعداد خاص در نقوش هندسی و استفاده از طیف رنگ های سبز و آبی نیز بیانگر معنویت شیعه، و نشان دهنده ی همبستگی روح معماران و هنرمندان این اثر با عناصر اعتقادی این مذهب است . روش انجام این پژوهش توصیفی، تحلیلی، و تأویلی بوده و نحوه جمع آوری مطالب به شیوه میدانی و کتابخانه ای می باشد

معماری اسلامی ، گنبدسلطانیه ، اصولتفکرشیعی ، آرایه های تزئینی ، ایلخانی