مهدی طاهرکی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد محمود اباد

هر مطالعه هنر ایران ، خاصه هنرهای ایرانی، بدون شک از اهمیت خاصی برخوردار می باشد زیرا درک و فهم آثاربرجسته هنرمندان گذشته چراغ هدایت آیندگان است و نیز موضوع احداث مساجد نمونه ایرانی یکی از جالب ترینمسائلی است که در تاریخ معماری اسلامی مورد مطالعه و دقت قرارگرفته است . تزئینات یکی از عواملی است که ظاهرساختمان را از حالت خشک و بی روح خارج می سازدوبه آن هویت و ویژگی خاصی می دهد.در این میان مسجدمدرسهسپهسالار به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجار از لحاظ تزئینات و بخصوص نقوش کاشی کاری و حجاریحائز اهمیت می باشد. از اواخر عهد صفوی معماری ایران دستخوش تحولات زیادی شد . از این زمان سفر به کشورهایاروپایی متداول شده و ایران تحت تاثیر هنرهای غربی قرار می گیرد و هنرهای ایرانی به تدریج غنای هنری خود را ازدست می دهد. این پژوهش سعی بر آن دارد با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی وبا مطالعات کتابخانه ای بهارزیابی ونقوش نو آورانه این مسجد مدرسه به عنوان یکی از برجسته ترین آثار معماری دوره قاجار بپردازد. مسجد ومدرسه سپهسالار قدیم، شهید بهشتی از ساخته های قرن 13 هجری قمری است در کوچه مروی قرار و از سمت غرب بهمدرسه خان مروی متصل است. این مجموعه درابتدا به مسجدو مدرسه میرزا محمدخان سپهسالار شهرت داشت، اما باساخت مسجد و مدرسه میرزا حسین خان مشیرالدوله، به عنوان مسجد و مدرسه سپهسالار، سپهسالار قدیم نامیده شد.نقشه این مدرسه شبیه مساجد چهار ایوانی ودارای دو شبستان است. از یکی برای مسجد و از دیگری به عنوان مدرسهاستفاده می شود و در ضلع شمالی قرار دارد. در داخل شبستان 21 بیت شعر به خط عبدالحسین زرین قلم در مدحناصرالدین شاه و محمدخان سپهسالار دیده می شود.

مسجد، مدرسه سپهسالار- محمد حسین بحرالعلومی ،تاریخ مدرسه عالی سپهسالار-ابوالقاسم سحاب