زهره ایزدی - کارشناسی ارشد معماری،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه
کاوه کمالی - دکترای معماری ، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

فضا می تواند از ایستایی و سکون به پویایی و حرکت از نوعی به نوع دیگر تبدیل شود و فضا برایاینکه آزاد شود می بایست دایما بسط پیدا کند. تفکر ایرانی همواره به دنبال حرکت از ماده به روح بودهاست و این تفکر تاثیر بسیار زیادی بر سیر تحول فضا در معماری ایران داشته است. در هنر معماریاسلامی ایران نیزحرکت و پویش یکی از اصول اساسی تعریف می شود که از اصل هستی شناسی خویشیعنی حرکت همیشگی و تکامل هستی از یک کیفیت مادی به کیفیت روحی نشأت می گیرد نا گفتهپیداست آنچه در حکمت هنر اسلامی، هنر نامیده می شود جمع میان صورت و معناست. صورت ظاهریاصل حرکت، در عواملی چون پیوستگی، تداوم، نواخت یا ریتم در زمان، تکرار،هندسه، سلسله مراتب،شفافیت، ساختار سایه و روشن و... تجلی می یابد. از این رو این مقاله بر آن است تا جنبه های مختلفعامل سیالیت و شفافیت را در عناصر مختلف معماری ایرانی و تاثیرات آن را در سازماندهی فضایمعماری بررسی نماید تا با بررسی های صورت گرفته فضاهای متفاوت معماری گذشته ایرانی و عواملتشکیل دهنده آن را مورد ارزیابی قرار داده و زمینه هایی چون سیالیت و شفافیت فضایی، آزادی فضا وگشایش فضایی را در معماری اسلامی ایران مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد تا امروزه با بکار بستنآنها معماری معاصر راهی را در پیش بگیرد که معماری چند هزار ساله ما در پی آن بوده است.

معماری ایرانی، سیالیت فضایی، فضای معماری، شفافیت