فرشته فکوری - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
محمدعلی احمدیان - استادیاردانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

پژوهشگران و صاحب نظران در بررسی و نگرش به فضای شهری اسلامی، روشهای متعددی را بکار گرفته اند. معماران،اندیشمندان، طراحان، متفکران، عارفان، حکیمان و فیلسوفان هر یک در سیر گذر زمان به نوعی خاص، پدیده فضای شهراسلامی را تفسیر کرده اند. برخی صرفاً، فضای شهراسلامی را با روش توصیفی تاریخی و به عبارتی به بیان ظاهری آثارپرداخته اند . و عده ای با شیوه تحلیلی تاریخی، آثار فضای شهر را بررسی نموده اند که متاسفانه بعضی از این تحلیل ها بهجهت عدم آشنایی کافی از اصول ، ارزشها و احکام اسلامی و رابطه آن با معماری از حقیقت موضوع دور شده اند . و بعضینیز با جهان بینی فلسفی و به عبارتی با دید هستی شناسانه و یا معرفت شناسانه، موضوع را تحقیق نموده اند . تعدادی ازاین متفکرین که از مبانی فلسفی قوی برخوردار بودند به عمق فلسفی موضوع نزدیک شده اند. و باز عده ای دیگر، از دیدگاهمنطق که ابزار درست اندیشی انسان در تعامل با موضوعات است در نگاه به معماری اسلامی بهره جسته اند هدف فضایشهر اسلامی، تعالی و تقرب در فضاهای زیستی است .، علت تحقق هدف است و لذا مبانی و اصول آنرا در سه جهان بینیدینی، فلسفی و علمی باید جستجو کرد و عوامل آنرا نیز در کلی ترین دسته بندی فضای شهر اسلامی باید پیدا کرد . هدفاین مقاله جهت آشنایی اجمالی با شیوهای نگرش به فضای شهراسلامی و بررسی، تجزیه و تحلیل این روشها در ظرفیتمقاله است. در نتیجه شهر اسلامی ایران، به دلیل دگرگونی اندیشه و اعتقاد، محصولی نوین از تمدن دوره اسلامی ایران شدکه از سازمان فضایی متفاوتی نسبت به گونه قبل از اسلام خود بهره مند بود.

شهر اسلامی ، فضای شهر، معماری، متفکرین