فائزه قادری - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
ابراهیم استاجی - استادیار دانشگاه حکیم سبزواری

گویش مردم خراسان جنوبی (بیرجند)یکی از گویش های اصیل و مهم زبان فارسی است که به دلیل پیشینه ی تاریخی و پیوند به گذشته ی زبان فارسی ،بررسی و شناخت آن ارج و ارزش فراوانی دارد.این گویش درگذر تاریخ کمتر مورد هجوم بیگانگان قرار گرفته است و در نتیجه دست نخورده تر باقی مانده است. ما می دانیم که بسیاری از واژه هایی که در دوران های گوناگون تاریخی بخشی از گنجینه ی زبان فارسی را می ساخته اند امروز در زبان روزمره و متداول،کاربرد خود را از دست داده و به فراموشی سپرده شده اند،اما در گویش های محلی و قومی هنوز رواج و کاربرد دارند.این واژه ها بخشی از گنجینه های تاریخی زبان فارسی ما می باشد و بسیاری از این واژه ها زیبا و مفیدند که امروزه می توانند به کار آیند و بر غنای آن بیفزایند. فارسی میانه مهم ترین سر چشمه فارسی امروز است و در خراسان بیش از جاهای دیگر محفوظ مانده و به همین سبب است که امروز در گویش متداول و گفتاری مردم این خطه بسیاری از واژه ها و ترکیب ها و ساخت های خوب و اصیل یادآور دری کهن را باز می یابیم. اهمیت گردآوری و ثبت و ضبط بسیاری از واژه ها از دید پژوهشی و برای بررسی های زبان شناختی و گویش شناسی نیز بر هیچ کس پوشیده نیست.گویش شناسی یکی از شاخه ها ی علمی زبان شناسی و هدف آن جمع آوری و بررسی علمی گویش هاست. نگارندگان کار گردآوری ،بررسی و توصیف اصطلاحات کشاورزی در گویش بیرجند را آغاز کرده اند. پژوهش حاضر با شیوه ی میدانی و مطالعه ی کتابخانه ای به توصیف و بررسی این واژه ها می پردازد.یکی از نتایج این پژوهش آن است که بسیار ی از واژگان گویش بیرجند به خصوص در حیطه کشاورزی و امور مربوط به آن کمتر تحول پذیرفته اند و ویژگی های فارسی کهن را حفظ کرده اند.

واژه ها و اصطلاحات مربوط به کشاورزی، گویش بیرجندی، گویش شناسی