صائمه خراسانی - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علوم و تحقیقات ساوه و مدرس دانشگاه

باستان گرایی یا آرکاییسم یعنی به کاربردن کلمات منسوخ یا شیوه ی نحوی مهجور و غیرمتداول. در زبان امروز، یکی از تکنیک های تبدیل زبان گفتار به زبان شعر، باستان گرایی است؛ به عبارتی، تبدیل یک کلام عادی به شعر، با هنجار گریزی و انحراف از «نرم» پدید می آید که در چند مقوله قابل بررسی است.یکی از این مقوله ها باستان گرایی است. درک اصطلاح مزبور نیازمند تأمل در زبان و تحولات آن است. تغییر و تحول زبان، چه در عرصه ی واژگان و چه در عرصه نحو، در طول زمان امری بدیهی است. همواره واژگان و نقاطی از چرخه ی کاربرد زبان خارج می شود و کلمات جدید یا احیاناً تلفظ های جدیدی جایگزین آن ها می شود. این امر در مورد نحو و دستور زبان نیز صادق است. البته این تغییر در طول سالیان دراز گاه قرن ها رخ می دهد. آنچه مسلم است زبان هر شاعر یا نویسنده باید به زبان عصر و روزگار خود نزدیک باشد و اگر شاعر یا نویسنده ای در کلام خود از لغات مهجور استفاده کند، می گویند باستان گرا است. البته واضح است که نحوه استفاده از این امکانات زبانی(باستان گرایی) به شاعر برمی گردد. مهدی اخوان ثالث شاعری نوگراست ولی کاربرد کلمات و دستور زبان قدیمی در اشعارش او را شاعری باستان گرا معرفی می کند.این جستار به بررسی باستان گرایی در اشعار وی پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی - کتابخانه ای و با تکیه بر رویکرد تفسیر و تحلیل است که با تلاش در اشعار «اخوان ثالث » به روش اسنادی صورت گرفته می گیرد. ﭘﻴﺸﻴنه اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ مجموعه ﻣﻘﺎﻻت ، آثار و نقدهاییکه درﺑﺎره این اشعار و جایگاه وی در عرصه ی شعر نو فارسینوشته شده است، ﺑﺮمی ﮔﺮدد. نتیجه ی اولیه اکی از آن است که اخوان یکی از ویژگی های سبکی اخوان ثالث باستان گرایی است و باستان گرایی های صرفی و نحوی در آثار او ، بیشتر از دیگر شاعران معاصر و اغلب ، متأثر و برگفته از آثار سبک خراسانی به ویژه دوره ی سامانیان است.

شعر معاصر، باستان گرایی ، برجسته سازی ، مهدی اخوان ثالث