محمدرسول رستمی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران
میلاد صلاحی خلخالی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران
حسینعلی قبادی - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

یکی از مسائلی که محققین و شارحین حوزه مثنوی پژوهی در دوران گذشته و معاصر با آن دست و پنجه نرم کرده اند، مبحث تأخیر دفتر دوم مثنوی است. مهمترین منبع برای بیان علت این تأخیر آثار مولوی است که کم و بیش به این تأخیر پرداخته اما گویی چندان میلی به بیان صریح آن نداشته و همین در لفافه سخن گفتن اوست که موجب اختلاف آرا در این خصوص شده است. اصولاً پژوهشگران سه عامل مهم را در این تأخیر شناسایی کرده اند؛ یکی خود مولوی؛ دیگری مجموعه عواملی که حسام الدین را باعث تأخیر می داند و سه دیگر مباحث عرفانی و سلوکی. نگارندگان در مقاله حاضر ضمن تبیین پیشینه بحث و نقل گزیده اقوال و آرای صاحبنظران قدیم و معاصر، با استنباط از ابیات مثنوی درصددند با تفسیر مثنوی توسط مثنوی، که علمی ترین شیوه تفسیر است، علت تأخیر در شروع دفتر دوم مثنوی را بازشناسند.

جلال الدین محمد مولوی، مثنوی، تأخیر دفتر دوم، بررسی درون متنی