مریم السادات رنجبر - هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان
فاطمه شریفیان - دانشجوی کارشناسی دانشگاه فرهنگیان اصفهان

نوشته ی حاضر در ارتباط با تهمورت، یکی از پادشاهان چهارگانه اساطیری نامه باستان است. از اینرو روشن سازی ابهامهای مربوط به او می تواند نقش قابل ذکری درشناخت اساطیر ایران باستان داشته باشد . تهمورت در منابع کهن با لقب دیو بند معرفی شده است و مورد پژوهش ما ، جایگاه تهمورت درتاریخ اساطیری ایران است با تمرکز بر مفهوم دیو بند ، که بدین منظور ، گذری بر روایتهای زندگی او در شاهنامه و دیگر متون پهلوی داشته و آنگاه با نظر به معانی دیو به تحلیل و رمز گشایی دیوان رویاروی تهمورت پرداخته است و پیگیری می کند اطلاق دیو بر غیر آریاییان تا چه اندازه با دانسته های ما قابل تطابق است. نتیجه این که می بایست دیوان را موجوداتی صاحب شعور بدانیم ؛ و منسوب به اهریمن . از طرفی چون که این دیوان خواستار تسلط بر جهان اند، احتمالاً ماهیت انسانی داشته و چون آموزش دهنده ی خط به تهمورت اند بنابراین متمدن اند و احیاناً تمدنی پیشرفته تر از تمدن آریایی دارند. نگارنده از مقاله های القاب تهمورت، نوشته دکتر حسن ابریشمی و بررسی کهن الگوی انسان نخستین و نمادهای آن در بخش پیشدادی شاهنامه فردوسی از فرزاد قائمی استمداد جسته است.

شاهنامه ، اسطوره ، تهمورت ، دیو ، رمز