سیدمجتبی حسین نژاد - دانش اموخته پسادکتری فقه و اصول استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی موسسه آموزش عالی پارسا بابلسر

پژوهش حاضر جهت بررسی ماهیت تنقیح مناط و جایگاه آن دراستنباط احکام انجام شده است تنقیح مناط درنزدفقها شناسایی علت حکم ازکلام شارع ازراه حذف ویژگیهای غیردخیل درحکم است لذا هنگامی که عدم مدخلیت بعضی ازاوصاف و ویژگی ها درعلت حکم کشف شود و به همین دلیل حذف شده به بقیه اوصاف تعلیل میشود و مجتهد ازاین طریق دامنه و شمول حکم را گسترش داده و موضوعات دیگری را که درمورد آن نص وارد نشده است درتحت آن داخل مینماید نگارنده پس ازتبیین ماهیت تنقیح مناط و امتیاز آن ازمفاهیم متشابهی چون تحقیق مناط تخریج مناط و الغای فارق به بررسی حجیت آن می پردازد پس ازبررسی این نتیجه حاصل است که تنقیح مناط تنها درصورتی میتواند به عنوان یکی ازادله لفظیه دراستنباط استخراج احکام شمرده شود که قطع اور باشد زیرا تنها دراین صورت ازباب طریقیت ذاتی قطع حجت است همچنین اگرچه حجیت ذاتی قطع و یقین ویژه علم قطعی و وجدانی است ولی ازانجایی که علم عرفی دارای معنایی اعم ازاعتقاد جازم است بطوریکه درعلم عرفی هرچند احتمال خلاف درآن وجوددارد منتها به اندازه ای کم است که عقلا به آن هیچ اعتنایی نمی کنند

تنقیح مناط،تحقیق مناط،تخریج مناط،الغای فارق،قطع ،علم عرفی