حمید قدیری مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد، زنجان، ایران
مجید شهبازی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، ایران

یکی از عناصر تزیینی معماری که در زیبا ساختن بناهای ایرانی بخصوص مساجد و مقبره ها نقش مهمی دارد مقرنسکاری است. مقرنسها که شباهت زیادی به لانه زنبور دارند، در بناها به شکل طبقاتی که روی هم ساخته شده برای آرایش دادن ساختمانها و یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل شود، به کار می روند. این مقرنسها را می توان ازجمله وسایل موثر ساختن گنبد ها دانست، که بعدها محتوای نظری اولیه را از دست داده و بیشتر برای تزیین به کار رفت. برخی معماران ایرانی نیز که این مقرنسها را در جبهه ساختمانها به کار می برده اند در ساختن آنه مهارت را به حدی رسانده اند که نمی گذاردند موجب سنگینی ساختمان شود و بر اصل و پایه فشار آورد. با مشاهده شکلهای طبیعی قندیلهای یخی و آهکی درون غارها در می یابیم که به احتمال زیاد هنرمندان نخستین این فن از همان قندیلها برداشتی هنرمندانه کرده اند و عینا آن را در سطوح داخلی و خارجی بناها با استفاده از آجر گچ و یا سیمان به کار گرفته اند در این مقاله به بررسی این هنر تزئینی در دوره های مختلف می پردازیم و روش کار مختلفی که وجود داشته را بررسی میکنیم. با بررسی هنر مقرنس در دوران پیش از اسلام و دوران اسلام و بعد از اسلام سعی شده که این هنر فراموش شده معماری ایرانی اسلامی زنده و پویا گردد و سعی شود تا در معماری نوین امروزی و سازه های جدید نیز در تزیین ساختمان ها استفاده کنیم تا از فراموش شدن و کم رنگ شدن این تزیین های عالی و زیبا جلوگیری شود و پیش از پیش این هنرها را پویا و زنده کنیم.

مقرنس، معماری اسلامی، گچ بری ،تزئیین