تارا رادی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان
حسین پور نادری - استادیار دانشگاه، کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه هنر اصفهان
داریوش حیدری بنی - مربی، دانشجوی دکتری مرمت بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

آب به عنوان حیاتی ترین عنصر طبیعت همواره نقش عملکردی پررنگی در زندگی انسان داشته و از دیرباز حضور آن در عملکرد و زیبایی و مفهوم معماری نقشی به سزا داشته است. در سرزمین ایران به دلیل وجود شرایط اقلیمی خاص، و از آنجایی که کشوری کم آب می باشد. دسترسی به آب در بسیاری از مناطق که از آب جاری به دور هستند، از راه منابع زیرزمینی، چون قنات و چاه ها حاصل می شود. آب علاوه بر نقش حیاتی که دارد، کاربری های دیگری در مصادیق مختلف معماری چون : شتر گلو ، پل ، بند ، آسیاب ، استخر و ... داشته است.آب در شکل گیری معماری آسیاب ها با پاسخ به نیاز ضروری انسانی، معماری را به وجود آورده است. و جز اصلی و جدا نشدنی آن محسوب می شود. استفاده از انرژی رایگان و طبیعی آب در آسیاب بسیار هوشمندانه و قابل توجه می باشد. و تنها با تغییر فرم چرخ، راهکارهایی برای استفاده از آب در تمام مناطق ایجاد کرده اند. این پژوهش سعی بر آن دارد، که با نگاهی مختصر به آب زاینده رود در شکل گیری معماری آسیاب، جایگاه آن را در معماری بررسی و بیان نماید . و با بررسی نمونه موردی آسیاب ناژوان، تنها بازمانده این معماری، چگونگی استفاده از آب و نقش آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای، به همراه مطالعات میدانی بوده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش آب زاینده رود در حوزه معماری آسیاب است. پس از شناخت، مطالعه و نحوه عملکرد آسیاب ها ، جایگاه و نقش آب زاینده رود در این معماری بررسی شده و در انتها نتیجه گیری لازم ارائه شده است.

آب، زاینده رود، آسیاب، معماری