محمدرضا رضائیان کوچی - دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا

با روی کارآمدن مکتب تحققی یا اثبات گرایی و به حاشیه رفتن اندیشه های سزا گرایانه در مکتب کلاسیک، تحولی بنیادین در تاریخ تحولات جرم شناسی صورت پذیرفت؛ به طوریکه تمرکز بر متدولوژی عینی یا مشاهده محور به طور گسترده عرصه های علوم انسانی را فرا گرفت. در تفکر اثبات گرایی که با نوعی رویکرد جبرگرایانه همراه است؛برای مبارزه با پدیده مجرمانه، ممانعت از تکرار جرم و نهایتا تحقق دفاع اجتماعی، به شناسایی حالت خطرناک و اعمال اقدامات تامینی و تربیتی اهمیت داده می شود؛ این درحالیست که در تفکر اسلامی انسان تنها موجودی است که با تکیه بر نیروی عقل و تصمیم گیری، امکان تکلیف پذیری را دارا می باشد؛ بدین معنی که می تواند در برابرامیال و غرایز درونی و عوامل بیرونی و محیط زندگی خود ایستادگی کند تا آنجا که قادر خواهد بود مسیر فعالیت خود را در چارچوب قواعد حاکم بر جامعه تنظیم کند. در ارزیابی نتایج رویکرد علمی پوزیتیویسم کیفری مساله کلیدی آن است که سیستم های حقوقی مختلف تا چه حداز تفکرات اثبات گرایی بهره برده اند و اینکه چه نقدهای عمده ای براین رویکرد علمی وارد است. این پژوهشی در تلاش است در این رابطه به ارزیابی متقابل آموزه های حقوق اسلامی و اندیشه های ملهم از مکتب تحققی بپردازد

اثبات گرایی، مکتب تحققی، جرم، مسئولیت کیفری