مطالعه نقوش گروه شکار در فرش صفوی با تاکید بر نظام های ارزشی مطالعه موردی قالی شکارگاه موزه هنرهای زیبا بوستون

با قدرت گیری صفویان، هنر فرشبافی به رونقی بی نظیر رسید. نقوش این فرش ها که از طیف وسیع نگاره ها بهره مند بودند، نمایانگر تحولات اعتقادی، مذهبی، اجتماعی و اندیشه ای خالقان آن بود. یکی از نقوش مهم فرش ایرانی، نقوش گروه شکار شامل نقش شکار، شکارگاه و گرفت و گیر است که در عهد صفوی به شکوه کم نظیری دست یافت. مضامین اجتماعی، مذهبی در چارچوب نظام های ارزشی، در گفتمان تصویری دست بافت های شکارگاهی صفوی، یکی از مهمترین بنیان های شکل گیری این نقوش است. در این پژوهشی کوشش شد تا به پاسخ این پرسش ها پرداخته شود که، ارتباط میان نقوش گروه شکار و نظامهای ارزشی حاکم بر جامعه صفوی چیست؟ این نظامهای ارزشی مرتبط در چه طیف هایی قرار گرفته و در تحول معنایی نقوش شکارگاه تا چه اندازه دخیل خواهند بود؟ از این روی در چارچوب اهداف این پژوهش ابتدا به بررسی نظام های ارزشی نقوش شکارگاهی در بافته های صفوی، با اتکاء به اسناد و متون ان دوران پرداخته و سپس، طبقه بندی نقوشی شکار، بر اساس نظام های ارزشی در بوته آزمون قرار گرفته است. پژوهش پیش رو تلاش نمود تا به تحلیل نقش شکار با رویکرد نشانه- معناشناسی در یکی از صحنه های مرتبط در هنر صفویه بپردازد. از جمله یافتههای این پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که در شکل گیری گفتمان های هنری، حضور اندیشه و بسترهای اجتماعی امری انکارناپذیر است. پس میتوان نظامهای نشانه ای را در یک جریان گفتمانی خوانش نمود تا وجه معنایی نقوش گستردهتر و سیالتر گردد. نظام های ارزشی حاکم بر جامعه در زمان شکل گیری، بر گفتمان هنری فرش با نقش شکار، تأثیر بسزایی دارد و در نتیجه در معناشناسی این نقوش دیگر تنها تقابل های دوگانه خیر و شر، یگانه نظام ارزشی حاکم نخواهد بود و طیف های ارزشی دیگری چون مذهب، ارزشهای اخلاقی - مرامی و ارزش های آئینی نیز در به ثمر رسیدن نقوش شکارگاهی تاثیر گزارند.

Keywords:

نشانه , معنا شناسی , گفتمان , نظام های ارزشی , فرش صفوی , نقش شکارگاه و گرفت و گیر