مختصری در مقارنه و تطبیق طرق یا ادله اثبات قضائی از دیدگاه مذاهب اسلامی

یکی ازویژگیهای منحصر به فرد اسلام سیستم داوری وبه اصطلاح آیین دادرسی وعلی الخصوص ادله اثباتی ومعیارهای مورداستفاده درفرایند تشخیص حق از باطل وصدورحکم مطابق واقع است.دراسلام تشریفات محاکمه مبتنی برحفظ کرامت انسانی وصیانت از مصالحی چون نفس،دین،مال،عقل ،ناموس واعتباروآبرواست.به همان میزان حقوق متهم محترم است که حقوق مدعی ومالباخته وشاکی.عدالت قضایی اقتضا میکند که مجرم به بیش از آنچه قانون مجاز می شمارد به اوظلمی روا ندارند.با عنایت به همین دقتوحساسیت در این مجال ما به بررسی مختصری در ادله اثبات قضایی از دیدگامذاهب اسلامی اهنمام نموده ایم .ابتدااجمال نظرات آورده شده وسپس در مواردی به بوته ی نقد گذاشته میشوند.مثلا در رابطه با اقرار ضمن اتیان اجمالی از نظرات بزرگان مذاهب ونحله های مختلف فقهی حجیت آن بواسطه کتاب وسنت و اجماع ثابت است،بیان خواهیم داشت که درآیه ی شریفه مراد از املال ذیحق همان اقرار وی است،واگراقرار علیه مقر حجتنبودوأخذ به آن نمی شد در آن فایده ای نبودوخداوند به آن دستور نمی داد.وخصوص آنکه در آیه ی دیگر میفرماید ....ولو علی انفسکم... همینطوردررابطه با سوگند ونیز سوگند استظهاری مبنی بر ادعای دین بر میت وبحث مهم نکول در نظرگاه مذاهب ونیز دلیل بینه ونصاب ومراتب وجایگاه اثباتی آن در امور مدنی وفقه جزایی ومقوله ی شهادت برشهادت وبطور کلی مباحثی اصلی وموجزرا درسایرطرق اثبات قضایی مانند:قسامه،قافه)اثرشناسی(وقرینه الحاسمه،خط،کتاب ونوشته قاضی به قاضی دیگر،،قرعه،فراست وحدت نظروتیزرأیی مطرح نموده ایم.شایان ذکر است فقدان علم قاضی در عداد ادله ی مطروحه در این مجال آنستکه دلیل علم قاضی نظر به جنجالی بودن آن موضوع تحقیق مستقلی است که انشاءالله الرحمان عن قریب تقدیممیگردد.

Keywords:

مذاهب اسلامی , ادله اثبات قضایی , اقرار , شهادت , قسامه , خط ,