زهرا پورخوش - دانشگاه الزهراء (ع)

تکیه معاون الملک جلوهگاه هنر مذهبی و حماسی کرمانشاه که به لحاظ هنری و سبک ترکیبی به عنوان یک اثر منحصربه فرد مطرحاست. یکی از بناهای مهم تاریخی شهرکرمانشاه است که از دوره قاجار به یادگار مانده و مشتمل بر سه بنای حسینیه، زینبیه و عباسیه است. اینتکیه دو حیاط و یک عمارت دارد و دیوارهای آن به طور کلی پوشیده از کاشیهای گوناگون با رنگ های متنوع و زیباست. بنای تکیه را بسیاری ازصاحبنظران، کم نظیر و در مواردی بی نظیر دانسته اند. ویژگی هایی چون غنای تصویری در کاشیکاری، تنوع در رنگهای به کار رفته، تنوع در نوعساخت کاشی ها به صورت برجسته، نیمه برجسته و تخت و گوناگونی در ابعاد کاشی ها، مجموعه بنا را به یکی از بهترین آثار باقیمانده از دوره قاجارمبدل ساخته است.دراین مقاله چگونگی مضامین نقاشی بر روی کاشی های تکیه معاون الملک کرمانشاه که شاخه ای از نقاشی ایرانی است بررسی می شود. تکیهمعاون الملک گنجینه ای از اسطوره ها، حماسه ها، تاریخ و مذهب ایرانی است که در یکجا در قالب هنر نقاشی و کاشیکاری گردآمده و از این نظر،اثری منحصربه فرد است.در این راستا، ابتدا بنای اصلی تکیه بررسی شده و در ادامه مضامین اصلی نقاشی کاشیکاری ها معرفی و شناخته می شود.این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی و با استناد به منابع کتابخانهای و مطالعات میدانی با این فرضیه که از سویی مضامین نگارهها -ناشی از تلقی شخصی وباورهای اجتماعی طراحان مختلف و برخواسته از فرهنگ سنتی متفاوت است و از طرف دیگر وجود محدودیتها در تحولاتو نحوهی خلق اثر توسط هنرمند بیتأثیر نبوده، گردآوری وبررسی شده است

تکیه معاون الملک، نقاشی های دیواری حسینیه، زینبیه و عباسیه، مضامین نقاشی، کاشیکاری