حسن روحی پور - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
محمد خسروشاهی - دانشیار؛ موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
آزاده گوهردوست - کارشناس ارشد، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

سال های متمادی است که پژوهش گران و کارشناسان زیادی به ویژه در ایران برای تثبیت ماسه های روان و مهار گردغبار به دنبال جایگزین مناسب و موثری به جای مالچ های نفتی هستند؛ شوربختانه بسیاری از مالچ هایی که تاکنون توسط شرکت ها و موسسه های مختلف تهیه شده ؛ کارائی مطلوب و موثری نداشته و بر اساس آزمایشهای به عمل آمده استانداردهای مورد نیاز تثبیت ماسه زار را نداشته اند. یکی از نکات مهمی که در مقایسه کارائی مالچ های مختلف هنگام پاشش آنها روی ماسه زارها باید مورد توجه قرار ریرد مسئله انعطاف پذیری یا به عبارتی قابلیت ارتجاعی آنها هنگامی است که با ماسه مخلوط میشوند. در این پژوهش برای تعیین ضریب انعطاف پذیری مالچ ها در شرایط آزمایشگاهی؛ روشی بسیار ساده با استفاده از دستگاه کازاگراند معرفی می شود. در این روش ابتدا حدود اتربرگ شامل حد روانی؛ حد خمیری یک خاک رسی- لومی که در شرایط متعارف دارای شکل پذیری یا حالت خمیری است به عنوان خاک شاهد انتخاب و ضاریب پلاستیسیتی آن مطابق روش استاندارد با آب اندازه گیری می شود. سپس با استفاده از همان خاک؛ مجدداٌ حدود اتربرگ را با افزودن مالچ به جای آب اندازه گیری نموده و ضریب پلاستیسیتی (PI) آنها تعیین می شود. سپس از اختلاف عددی نتایج حاصل از اندازه گیری ضریب پلاستیسیتی خاک حاوی مالچ باخاک شاهد می توان میزان انعطاف پذیری مالچ ها را به طور مجرد با یک کمیت بدون بعد تعیین و مالچ ها را از نقطه نظر درجه انعطاف پذیری مقایسه و طبقه بندی نمود. با استفاده از این شاخص؛ تعداد هفت نمونه از مالچ چندین شرکت مختلف تولید کننده که نام آنها در متن مقاله ذکر شده؛ از نقطه نظر ضریب انعطاف پذیری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که دو نمونه مالچ (با پایه اکریلیکی)؛ مالچ پایا و یک نوع مالچ استرالیائی (پایه اکریلیکی) در طبقه بندی پلاستیسیتی متوسط و سایر مالچ ها در طبقه بندی کم و یا فاقد انعطاف پذیری بودند.

ضریب پلاستیسیتی، حد خمیری، حد روانی؛ مالچ مناسب