مهدی ملک ثابت - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
مهدیه پیری اردکانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

هنجارگریزی و آشنایی زدایی از شگردهایی است که شاعران و نویسندگان از آن، برای جلب توجه مخاطب و تأثیرگذاری بیشتر کلام بهره می گیرند. کتاب اسرارالتوحید نیز از جمله آثاری است که هنجارگریزی در آن یافت می شود. ازمیان هشت گونه هنجارگریزی، هنجارگریزی نحوی به وفور در این اثر نمایان است. در متن اسرارالتوحید از انواع مختلف هنجارگریزی نحوی استفاده شده است اما این بهره گیریها به صورت یکسان نیست. مهم ترین گونه های هنجارگریزی نحوی در این اثر، به ترتیب بسامد: اطناب، ایجاز، استفاده از بای تأکید بر سر فعل نفی، پرش ضمیر و آوردن صفت تفضیلی به همراه تر است که این گونه ها در آثار هم عصر با کتاب اسرارالتوحید هم دیده می شوند. نمونه های دیگر هنجارگریزی نحوی: فاصله افتادن بین اجزای فعل، کاربرد حروف بجای یکدیگر، حذف شناسه به قرینه و... هستند. در این جستار به بررسی جلوه های مهم هنجارگریزی نحوی در متن اسرارالتوحید پرداخته شده است.

برجسته سازی، هنجارگریزی، هنجارگریزی نحوی، اسرارالتوحید