ابوذر توکل - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی، گرایش دوران تاریخی دانشگاه مازندران
یونس زارع - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی، گرایش دوران تاریخی، دانشگاه اصفهان.

بررسی کتیبه های گورستان سلطان ابراهیم در مرودشت فارس به عنوان یکی از محوطه های دوره ی قاجار با سنگ قبرهایی محتوی نقوش و کتیبه های متعدد متعلق به خاندان زنگنه از ایل باصری می باشد. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که با توجه به علاقه ی حکام قاجاری مبنی بر نوزایی ایران باستان چه نقوشی بر روی سنگ قبرهای گورستان سلطان ابراهیم به نمایش درآمده و ارتباط این نقوش با نقش های نمادین به کار رفته در دوران باستان چیست؟ در تکمیل فرضیه ی مورد نظر نگارنده سعی نموده است با توجه به پراکندگی جغرافیایی این قبرستان حوزه ی سیاسی خاندان مورد نظر را بازجسته و تأثیر ایدئولوژی حاکم بر دوره ی قاجار را بر نقوش سنگ قبرهای این محوطه بازیابد. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی تحلیل تاریخی انجام گرفته است. در گردآوری داده ها، نگارندگان با بررسی میدانی و مستندنگاری سنگ قبرها به گونه شناسی و طبقه بندی نقوش آن پرداخته است. در این نوشتار سعی برآن شده است تا به همراه مطالعه نقوش و کتیبه ها، موقعیت اجتماعی و سیاسی افراد و نیز ساختار پیچیده سیاسی ایل باصری در منطقه ی فارس مشخص شود. سپس به سؤالاتی پاسخ داده خواهد شد که در رابطه با فلسفه ایجاد نقوش منقور بر سنگقبرها هستند و همچنین به این موضوع پرداخته خواهد شد که نزدیکی محوطه شکارگاهی بمو تا چه حد توانسته ذهن هنرمندان این دوران را تحت تاثیر قرار دهد، که نقوش شکار را بر سنگ قبرهای گورستان سلطانابراهیم نقر کنند. و نیز بر روی سنگقبرهای این گورستان، نقش درخت سرو، گل چند پر به وفور قابل مشاهده است که همین موضوع می تواند پیش در آمدی بر این باشد که قاجاریان مقلد صرف سنت هنری دورهی هخامنشیان بودند. شاید بتوان گفت قرار داشتن این گورستان در نزدیکی محوطه ی تخت جمشید دلیلی بر این ادعا باشد که باعث چنین تفکری در هنرمندان قاجاری شده است و در نوشتار حاضر به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

قاجاریه، گورستان سلطان ابراهیم، سنگ قبر، نقوش وکتیبه ها، نوزایی ایران باستان