حامد ذیفر - کارشناسی ارشد باستان شناسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
سارا طهران فر - دانشجوی کارشناسی باستان شناسی از دانشگاه تهران

فعالیت های میدانی و مطالعات باستان شناختی اخیر در محدوده شرقی کردستان و استان زنجان اطلاعات ارزشمندی از دوره مس سنگی میانی در اختیار پژوهشگران قرار داد. تل 11 و 12 در حوضه آبگیر سد تالوار کردستان، سهاچای تپه در حوضه آبگیر سد گلابر زنجان و تپه شیزر در حوضه رودخانه خررود تاکستان از جمله محوطه های کاوش شده با فرهنگ سفالی دالماست. با مطالعه گونه های سفالی و مقایسه آن ها با سفال های حاصل از کاوش تپه ها و محوطه های منطقه و نیز مناطق همجوار، ابتدا امکان ارائه تاریخ نسبی در محدوده اواخر هزاره پنجم و اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد برای محوطه ها میسر گردید؛ و بر همین اساس تشابهاتی در سنت سفالگری اواخر هزاره پنجم ق.م دیده می شود که نشان از برهمکنش فرهنگی در یک محدوده جغرافیایی است. این محدوده شامل شرق و شمال شرقی استان کردستان، انتهای جنوب شرقی منطقه شمال غرب ایران (استان زنجان) و حاشیه غربی مرکز فلات ایران (غرب دشت قزوین) است؛ در محدوده زمانی مورد اشاره، فرهنگ سفالی تقریبا یکسانی وجود دارد که در مطالعه فرهنگ های پیش ازتاریخ منطقه حائز اهمیت است.

سنت سفالی دالما، دوره مس سنگی میانی، اواخر هزاره پنجم ق.م، استان کردستان، استان زنجان