سارا صادقی - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه بیرجند
حمیدرضا قربانی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند

نقش اسب در فرهنگ مردم دوران باستان با قربانی کردن آن برای خدایان آغاز شد. با اهلی شدن این حیوان منبع قدرت عظیمی برای کار و حمل و نقل پیدا شد که تاکنون جریان دارد . حضور اسب در فرهنگ و تاریخ کهن ایران در جلوه هایگوناگونی متجلی است. اسب به عنوان یکی از مهمترین جانوران در زندگی بشر، جایگاهی برجسته در اساطیر جهان یافته است. نقش عمده اسب در زندگی ایرانیان از نقوش سفالینه ها و وسایلی که با الهام از آن ساخته می شد یکی از پرنقش ترین حیوانات اهلی در دنیای اساطیر ایران باستان به شمار می آید. با بررسی کشفیات باستان شناسی این نقش مایه، به استمرار این نگاره حیوانی و بنمایه فکریای که موجب تداوم به کارگیری این نقوش بوده اند، می توان پی برد. در میان مدارک باستان شناسی، سنگ نگاره های به دست آمده در استان خراسان جنوبی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند، چرا که نقوش حک شده بر روی آنها تا حدی جلوه های از هنر و عادات و معتقدات یک قوم را نشان می دهد. آنچه به عنوان هدف پژوهش در این مقاله دنبال می شود، بررسی و مطالعه نگاره اسب بر روی سنگ نگاره های استان خراسان جنوبی است. روش تحقیق در مقاله حاضر، توصیفی تحلیلی است. حاصل این پژوهش، بازنمایی و نمادشناسی نگاره اسب در سنگ نگارههای استان خراسان جنوبی است که نشانگر این است که نقشمایه های موجود بر روی داده های فرهنگی به علل تأثیرپذیری از باورهای مذهبی و تحولات اقتصادی، کشاورزی و اجتماعی در ادوار گوناگون تحول و تکامل یافته است و ریشه قوی حماسی و اسطوره ای را در خود نهفته است.

اسب، سوارکاری، سنگ نگاره، استان خراسان جنوبی