حسین توفیقیان - استادیار پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی

در بررسی باستان شناسی سواحل خلیج فارس در سال 1388 تعدادی قبور دست کند در بندر تاریخی ریگ از توابع شهرستان گناوه در استان بوشهر شناسایی گردید که بعد از بندر سیراف، دومین نمونه از قبور کنده شده در پشته های سنگی سواحل خلیج فارس است که تاکنون ثبت گردیده است. این قبور نخستین بار و به تعداد بسیار زیاد در دامنه ارتفاعات شمالی سیراف دیده شده است که در ابعاد یک قبر و دارای جهت یکسان بوده و به عمق مناسب یک تدفین در ماسه سنگ یا لایه کنگلومرا کنده شده اند. اما قبور دست کند بندر ریگ بر روی پشته ای سنگی در دو کیلومتری جنوب شرقی این بندر و در نزدیکی دهانه رود شور شناسایی گردید. این پشته سنگی امروزه بعنوان اسکله مورد استفاده بوده و بخش های بزرگی از قبور سنگی تخریب و مخدوش شده است. در این مقاله ضمن معرفی دست کندهای نویافته ی بندر ریگ (گناوه)، به مقایسه آنها با نمونه های سیراف پرداخته و کاربری واقعی آنها مورد دقت نظر قرار خواهد گرفت. کاربریهای متفاوتی برای این نوع دست کندهای ساحلی پیشنهاد شده است، اما شاید بتوان آنها را دخمک های موقتی دانست که عملکرد استودان داشته و اجساد مردگان برای متلاشی شدن درون آنها قرار می گرفت. نمونه های دیگری از این قبور دست کند در روستای تیس در چابهار، حصیر آباد شهر اهواز، گورستان شغاب بوشهر و در نقاط بیشتری در ارتفاعات جنوب فارس شناسایی شده است.

قبور دست کند، بندر ریگ، خلیج فارس