علی رضا فاضلی - استادیار دانشگاه یاسوج
اردوان ارژنگ - عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
نجمه زکی خانی - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

از مسائل فلسفه حقوق، شناخت قواعد حقوقی است. مکاتب مختلفی برای شناخت قواعد حقوقی و دست یافتن به منشأ و اصل حق به وجود آمده است. از جمله مکتب حقوق طبیعی یا حقوق فطری است منشأ و خاستگاه حق در اصطلاح دانش فلسفه حقوق، تعیین محل پیدایش حق و بر اساس آن، تعیین دلیل اعتبار یک حق است. در نگرش الهی از آنجا که همه هستی از آن خداست، هر حقی به خودی خود ثابت نمیشود. در اصل همه حقوق ازآن خداست از آنجایی که انسان در نظام وجودی، جایگاه خاصی دارد حقوق او نیز -اگر به مقضای انسان بودنش دارای آنها باشد- خاستگاهی وجودی دارد. بر این پایه، در این مقاله سعی بر آن است که با تبیین نظریه حقوقطبیعی از دیدگاه توماس آکویناس و حقوق فطری از دیدگاه فقه امامیه، امکان شناسایی خاستگاه این حقوق که در چارچوب دین به وجود آمده است، فراهم گردد. پس پرسش اصلی تحقیق نسبت بین عوالم وجودی است باحقی که انسان آن را با عقل در خویش مییابد. از جمله دستاوردهای این پژوهش این است که هم آکویناس و هم فقهای شیعه حق طبیعی و فطری را دارای سرمنشاء وجودی میدانند که همان علم الهی است البته تفاوتهایی در بین این دو هست که بیشتر ریشه در تفاوتهای اسلام و مسیحیت دارد، و الا در نگرش خدامحورانه حق طبیعی یا فطری باید برآمده از امری وجودی و واقعی باشد و امری صرفاً اعتباری نباید باشد

خاستگاه، حقوق فطری، حقوق طبیعی، عقل، آکویناس، فقهای امامیه