مصطفی امینی مزرعه نو - دانشگاه تربیت مدرس
مهدی شفیعی فر - دانشگاه تربیت مدرس
ایرج رحمانی - پژوهشکده حمل و نقل

از آنجا که معمولا حجم مصالح مصرفی در موج شکنها و پروژ ه های حفاظت سواحل بسیار بالاست، جهت پا یین آوردن هزینه ساخت و همچنین کاهش ریسک خرابی سازه ها، سنگ به عنوان یکی از کاربردی ترین و اصلی ترین مصالح مصرفی در این پروژه ها محسوب می گردد. از میان معیارهای اصلی انتخاب سنگ در این گونه پروژ ه ها ، دوام سنگ و مقاومت آن در برابر عوامل مخرب و مهاجم حا کم بر محیط های دریایی از مهمترین خصوصیاتی است که مصالح مورد استفاده در ساخت سازه های دریایی خصوصاً موج شکن ها باید از آن برخوردار باشند. در ایران گزارشهای متعددی از خرابی سازه های دریایی خصوصاً موج شکنهای توده سنگی در دست است. تخریب شاخه شرقی موج شکن صیادی رستمی، موج شکن ابوموسی، موج شکن بندر چابهار، موج شکن حوضچه کارخانه کشتی سازی خلیج فارس در بندرعباس و قسمتی از ابتدای بازوی موج شکن بندر طاهری مواردی است که بر رسیهای به عمل آمده نشان می دهد قسمت عمده این تخریب ها مربوط به استفاده از مصالح سنگی نامرغوب و بی دوام می باشد. هزینه سنگین ساخت و نگهداری و همچنین مرمت و بهساز ی چنین سازه هایی، لزوم شناخت عملکرد مصالح مصرفی و دوام آنها را در شرایط محیط دریا بیش از پیش آشکار می نماید. از سوی دیگر معیارهای ارزیابی کیفی سنگ مناسب در کشور ما، با استفاده از استانداردها ، ضوابط و پیشنهادهایی که عمدتا مربوط به کشورهای دیگر می باشند انجام می پذیرد. با توجه به اینکه این استانداردها و ضوابط برای شرایط آب و هوایی و با لحاظ موجودیت معادن سنگ همان کشورها تدوین شده اند، لذا اس تفاده از آنها در طراحی پروژ ه های داخل کشور مشکلاتی را به وجود آورده است . به گونه ای که بعضاً در انتخاب سنگ مناسب، مشاورین و پیمانکاران مجبور به نادیده گرفتن قسمتهایی از این استانداردها و معیارها شده اند؛ چرا که مشخصات فیزیکی و شیمیایی مصالح سنگی موجود در منطقه در بازه قابل قبول اکثر این استانداردها نمی گنجد. در حالی که بررسی ها نشان می دهد که برخی از این مصالح سنگی، که از نظر بسیاری از دستورالعمل ها و آیین نامه های بین المللی ، مردود و غیر قابل قبول به شمار می آیند، وقتی که در شرایط آب دریا واقع شوند و یا در موقعیت مکانی مناسبی روی موج شکن قرار گیرند ، می توانند عملکرد مطلوبی را از خود نشان دهند. با توجه به فقر مناطق ساحلی کشور از نظر مصالح سنگی مرغوب، توجه به این مساله می تواند از جنبه اقتصادی بسیار حایز اهمیت باشد. در این تحقیق سعی بر این است که با بررسی تعد اد قابل ملاحظه ای از موج شکنهای توده سنگی سواحل خلیج فارس و دریای عمان، تحلیل آماری نتایج آزمایشهای فیزیکی و مکانیکی انجام شده بر روی نمونه های اخذ شده از این مو ج شکنها و معادن سنگ آنها و در ادامه تطبیق نتایج آزمایشها با مشاهد ات صحرایی ثبت شده و نیز در نظر گرفتن عملکرد ظاهری سنگ در لایه آرمور ، معیار های بین المللی ارزیابی سنگ بر مبنای ساختار سنگهای سواحل جنوب ایران کنترل گردد . معیاری را می توان مناسب دانست که با عملکرد مشاهده شده از سنگهای به کار رفته در سازه های ساحلی، تطابق و هماهنگی لازم را داشته باشد.