بررسی تحلیلی و تطبیقی ملاحظات برنامهریزی، حقوقی و مالکیتی در فرآیند احداث فضاهای زیرزمینی شهری

در فرآیند برنامهریزی برای احداث فضاهای زیرزمینی شهری، توجه به حقوق خصوصی و عمومی امری ضروری بوده و از اهمیت ویژهای برخوردار است. بیتوجهی به حقوق عوامل ذینفع، موثر و نقشپرداز دراحداث این فضاها میتواند به بیعدالتی، نارضایتی مالکین و عدم موفقیتدر کاربری این فضاها منجر شود. تعیین دقیق مرز مالکیت فضاهای زیرسطحی در کشورها و مناطق مختلف دنیا متفاوت است. هدف این مقالهتبیین اهمیت، ضرورت و ملاحظات حقوقی، مالکیتی و تحققپذیری فضاهای زیرسطحی در کلانشهرها است که به روش تحقیق تحلیلی با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانهای، تطبیقی با بهرهگیری از نتایج پژوهش و تحقیق انجمن بینالمللی تونل )ITA(و مطالعات صورت گرفته در سطح تهران انجام شده است. در این مقاله پس از مروری تحلیلی بر ضرورتهای استفاده از فضاهای زیرسطحی، به فرآیند برنامهریزی و جنبههای مختلفی که در طراحی این فضاها باید مورد نظر باشد اشاره میشود.در ادامه قوانین و ملاحظات حقوقی و مالکیتی موجود برخی کشورها برای احداث و توسعه فضاهای زیر سطحی بررسی و با هم مقایسه میشوند و به طور خاص به وضعیت قوانین و مقررات کشور ایران پرداخته و در جهت تدوین و تبیین آنها نتیجهگیری و پیشنهاداتی ارایه میشود. بررسیهای انجام شده نشانمیدهد الگوی جامعی که توانسته باشد همه مسایل مرتبط با احداث و بهرهبرداری از این فضاها را حل کرده باشد وجود ندارد و هر کشوری متناسب با دیدگاههای اقتصادی و اجتماعی خود مقرراتی را وضع نموده است. در ایران با توجه به نیاز مبرم به استفاده از زیر سطح زمین در کلانشهرها و بار حقوقی و چالش مالکیتی که احداث این فضاها به ویژه عدم رعایت حریم آنها میتواند برای مدیریت شهری و مالکینخصوصی ایجاد کند، و همچنین نگرشهای مختلفی که در سطح تصمیم گیران در رابطه با حدود مالکیت وجود دارد، ضروری است با نگاه ویژه به این طرحها از جانب نهادهای قانونگذار، نسبت به شفاف سازی و وضع قوانین مورد نیاز برای اجرا، بهرهبرداری و نگهداری آنها گام اساسی برداشته شود.

Keywords:

فضای زیرسطحی , حقوق و مالکیت , توسعه زیرسطحی , برنامه ریزی شهری