تأثیر فرهنگ دینی بر شکل گیری خانه: مقایسه تطبیقی خانه در محله مسلمانان، زرتشتیان و یهودیان کرمان

مطابق با دیدگاه بسیاری پژوهشگران، «فرهنگ» عامل اصلی شکل گیری خانه است و نقش مهمی در پایداری اجتماعی دارد، لذا مطالعه فرهنگ های دینی برای شناخت الگوهای رفتاری اقوام و مذاهب گوناگون اهمیت می یابد. با وجود این، عوامل تأثیرگذار فرهنگ بر محیط انسان ساخت در شهر کرمان که تکثر فرهنگی و محلات مسکونی متعلق به مسلمانان، زرتشتیان و کلیمیان دارد، کمتر مطالعه شده است. این مطالعات می تواند برنامه ریزان را در تدوین ضوابط راهنمای طراحی و نوسازی این محلات یاری کند. این مقاله با الگویی ترکیبی، ابتدا با استفاده از متون مقدسی همچون قرآن کریم و با تحلیل منطقی، به موضوع حریم و مهمان نوازی در فرهنگ اسلامی پرداخته وتأثیر آن را بر شکل گیری خانه های محله مسلمانان بیان می کند. سپس افزون بر مطالعات قوم نگاری با مراجعه به اوستا وتورات نشان می دهد که چون فضای معماری قابلیت فرهنگ پذیری دارد و فرهنگ نیز در قالب فضای کالبدی به ظهرو می رسد، لایه اول تدثیرگذار بر معماری خانه های کرمانف ناشی از فرهنگ اسلامی (به عنوان فرهنگ حاکم) و در اصولی همچون حفظ حریم خصوصی، رعایت حقوق همسایه و تکریم مهمان است. لایه دوم مؤثر، که در معماری خانه یهودیان و زرتشتیان دیده می شود، بر اساس عقاید و رسوم مذهبی آنها با بازتعریف و حدودبخشی به این اصول، شکل گیری فضاهای فعالیت اختصاصی را برای رسیدن به امنیت، تأمین معیشت و رعایت دستورات شریعت در رابطه با زنان و هم کیشان موجب شده است. ادامه این تحقیق، به دنبال شناخت روش تبدیل یافته های نظری این مقاله به ضوابط اجرایی راهنمای طراحی است.

Keywords:

حریم خصوصی , حق همسایه , خانه زرتشتیان , خانه مسلمانان , خانه یهودیان , فرهنگ دینی , مهمان نوازی