سید احمد عقیلی - استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان
جواد بهرامی نیا - کارشناسی ارشد تاریخ اسلام

خوارج به عنوان یکی از گروههای مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای نخستین بار در دوره خلافت حضرت علی(ع) و در جریان جنگ صفین به عنوان یک فرقه مستقل پدیدار گشتند و به مخالفت با جریان حکمیت برخاستند. با انتقال خلافت به امویان، خوارج از همان آغاز رو در روی آنان ایستادند و قیامهای متعددی را علیه بنیامیه ایجاد کردند. به همین سبب تحت تعقیب حکام اموی قرار گرفتند و عدهای از این گروه ناگزیر به سرزمینهای اطراف و از جمله ایران گریختند. سیستان ازمهمترین مناطق نفوذ خوارج در ایران دوره اموی محسوب می شد. در این مقاله، ضمن بررسی عوامل زمینه ساز قیامهای خوارج در دو منطقه سیستان وعراق؛ به بررسی تطبیقی عوامل اشتراک و افتراق قیام-های خوارج در این دو منطقه پرداخته شده است. براین اساس پرسش اساسی این مقاله آن است که دارای چه نقاط اشتراک و افتراقی بودند؟ « قیام های خوارج در سیستان و عراق در دوره اموی »رهیافت این مقاله آنکه قیامهای خوارج در سیستان وعراق با اینکه دارای شیوه مبارزاتی مشابهی بودند و به علل مشترکی شکست خوردند، اما دارای ایدئولوژی، اهداف، ساخت و درون مایه هایمتفاوتی بودند و در نهایت نتایج متفاوتی در جامعه عصر خلافت اموی پدید آوردند

بنیامیه، قیامهای خوارج، عراق عرب، سیستان، ایران