سید حسین فخرزارع - عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

از جمله مسائل مهم در جامعهٔ بشری که به طور گریزناپذیر، آگاهانه یا ناخودآگاه، جامعه را با تمایز پذیری و ایجاد طبقهٔ اجتماعی روبهرو می کند، سطح معیشت زندگی و میزان بهرهمندی از منابع و برآورده شدن نیازهای اولیهٔ زندگی است. رابطهٔ این مسئله با بروز کج روی در جامعه، از جمله مباحثی است که ذهن متفکران را به خود مشغول ساخته و بسیاری دستکم بخشی از انحرافات اجتماعی را برآیندی از وجود فقر در جامعه میدانند. گرچه این برداشت دربارهٔ پدیدهٔ شوم فقر و رابطهٔ آن با پیدایش و رشد کجروی، چندان به دور از واقعیت نیست، اما بسیاری از انحرافات، از ساخت روابط نابرابر در جامعه سرچشمه میگیرد و نیز نتیجهٔ رفتار صاحبان ثروت و قدرت است که به سبب در دست داشتن ابزار نفوذ، توانایی لاپوشانی کجرویهای خود را دارند. در این مقاله پس از بازکاوی مفاهیم کلیدی، روایات مرتبط با فقر و غنا با استفاده از نظریه های مختلف در باب انحرافات اجتماعی، زمینه ها و بسترها و علل بروز و پیدایش انحرافات در جامعه مد نظر قرار گرفته و در نهایت، پویشی منطقی در رابطهٔ میزان کجرویها با سطح بهرهمندی از منابع، در این باب، انجام شده است. مسئلهٔ فقر و نابرابری و ارتباط آن با پدیداری انحرافات اجتماعی اگرچه در نظریه های مختلفی همچون نگرشهای فردگرایانه و یا ساختگرایانه مورد تحلیل قرار گرفته، اما تلاش شده تا نگاه رضایت بخش به آن که فارغ از نگاه های دو آلیستی است، با توجه به آیات و روایات در این مقاله مورد توجه قرار گیرد.

فقر،غنا، سطح زندگی، تمایز اجتماعی، عدالت ،انحرافات اجتماعی