تحلیل فضای مفهومی سازه سرمایه اجتماعی در کلام امام علی(ع)

این پژوهش در صدد است تا روابط اجتماعی به مثابه سرمایه اجتماعی را در نهج البلاغه مورد بررسی قرار دهد. با استناد به خطبهها، نامه ها و کلمات قصار حضرت علی / روابط اجتماعی در سطوح خرد و کلان به روش تحلیل محتوای کیفی مضمونی، در کلام امام بررسی شده است. در سطح خرد، رابطه خانواده، خویشاوندان، همسایه ها و دوستان که مفهوم سرمایه اجتماعی درون گروهی است و در سطح کلان، روابط مسلمانان با یکدیگر و روابط زمامدار اسلامی با مسلمانان در جامعه اسلامی که به اعتماد فراگیر در سطح عمودی بین زمامدار و مردم و سطح افقی بین مردم با یکدیگر منتهی می شود، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روابط این سطح در کلام امام علی 7 با لحاظ همبستگی و همگرایی انسانها بر اساس تفاهم و همزیستی مسالمتآمیز، روابط گسترده انسانها را با یکدیگر مطرح می کند که به تثبیت و تقویت سرمایه اجتماعی برون گروهی منجر می شود. حضرتبا عنایت به اصل ایمان و حق طلبی در برقراری روابط اجتماعی، به روابط گرم، پیوسته وصمیمی تاکید دارد که به دور از منفعت طلبی و سودجویی های ابزاری ومادی به سرمایه اجتماعی گسترده منجر می شود که دستاوردهای آن شامل همه مومنان در جامعه اسلامی و همه انسان ها در جامعه بشری می گردد. براساس یافته های این بررسی کلام رهنمودهای امام خود سرمایه جاودانی است که از حیث گفتاری و کرداری می تواند تعیین کننده ای مهم برای حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی باشد.

Keywords:

امام علی , نهج البلاغه , سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی , روابط اجتماعی , روابط اجتماعی اظهاری و ابزاری