غلامحسین طهماسبی - استاد پژوهشی بخش تحقیقات زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور
محمدعلی کمالی - استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
رحیم عبادی - استاد گروه حشره شناسی دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
اردشیر نجاتی جوارمی - دانشیار گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی، دانشگاه تهران

زنبورعسل نژاد ایرانی در مقایسه با نژادهای دیگر دنیا دارای برتریها و ضعفهایی میباشد. در طرح اصالح نژاد زنبورعسل ایران درمنطقه مرکزی کشور تالش شد تا با بهبود صفات تولید عسل، بچه دهی ورفتار دفاعی در جهت رفع بعضی از ضعف های زنبور عسل نژاد ایرانی اقدام شود. در این طرح پس از ارزیابی صفات تولید عسل، رفتار دفاعی و رفتار بچه دهی و انتخاب کلنیها از سال 1378 تا 1384 نهایتاً ملکههای حاصل در نسل ششم و هفتم با ملکه های شاهد در زنبورستانهای مختلف استانهای تحت پوشش طرح مورد مقایسه قرار گرفتند. مقایسه ملکه های زنبور عسل نسل های ششم وهفتم طرح مذکور در استانهای تهران، مرکزی، قزوین واصفهان با ملکههای شاهد نشان دهنده پیشرفت مطلوب صفات بچه دهی، رفتار دفاعی وآرامش روی قاب بود. ارزیابی صفت بچه دهی در ملکه های اصالح شده وشاهد درسالهای 1384 و1385 نشان داد که درهر دوسال ملکه های اصالح شده بطورمعنی داری از ملکه های شاهد برتر می باشند )01/0>P .)مقایسه صفات رفتار دفاعی وآرامش روی قاب بین دو گروه اصالح شده وشاهد نشان دهنده برتری ملکه های اصالح شده درهردوسال تحت بررسی بود )01/0>P .)وراثت پذیری باالی صفات مذکور امکان پیشرفت ژنتیکی مطلوبتری را در طرح های اصالح نژادی فراهم کرده است و در تحقیق حاضر نیز باعث پیشرفت صفات مذکور و برتری کلنیهای اصالح شده نسلهای ششم و هفتم درمقایسه با ملکه های شاهد شده است. مقایسه تولید عسل در ملکه های شاهد واصالح شده نشان داد که درسال 1384 ملکه های اصالح شده برتراز ملکههای شاهد هستند )01/0>P .)ولی درسال 1385و مجموع دوسال علیرغم برتری ملکه های اصالح شده تفاوت آماری معنی داری بین دوگروه مشاهده نشد )01/0>P .)وراثت پذیری کمتر صفت تولید عسل و وابستگی تولید عسل به فاکتورهای محیطی و آب و هوایی باعث شد که پیشرفت این صفت از سرعت کمتری برخوردار باشد و لذا نتایج حاصله از این طرح نیز نشان دهنده این است که برای حصول نتیجه مطلوب در تولید عسل نیاز به زمان بیشتری می باشد. در ادامه طرح اصالح نژاد زنبور عسل ضمن بهبود وضعیت تولید عسل باید در جهت بهبود صفات دیگرمثل مقاومت به آفات و بیماری های مهم، برای رسیدن به تولید پایدار و سالم تالش شود.

زنبورعسل، اصلاحنژاد، تولید عسل، بچه دهی، رفتار دفاعی، ایران