حمیده قدرتی آزادی - گروه علوم پایه دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد- ایران
داور شاهسونی - گروه بهداشت موادغذایی و آبزیان دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد – ایران
مجید فرهودی - سرم سازی رازی مشهد- ایران

ضایعات جلدی در ماهیان بهدلیل عوامل باکتریایی، انگلی، شیمیایی، مکانیکی و ویروسی بسیار شایع است و پیشرفت سریع عفونت و افزایش مرگ و میر در آنان ، توجه خاص به درمان سریعی را میطلبد. موسیر)hirtiofolium Allium ، )گیاهی بومی سرزمین ایران میباشدکه بهدلیل داشتن ساپونین در مهار و کشتن سلولهای سرطانی نقش داردو همچنین دارای اثرات ضدآلرژی، آنتیباکتری، ضدالتهاب و ضدویروس میباشد. در مطالعه حاضر تعداد 120 عدد ماهی کپور) 10±60 گرم( با محلول کلرور سدیم 3 درصد به مدت 15 دقیقه ضدعفونی شدند. در همه ماهیان تحت آزمایش ابتدا یک برش به طول 5/1 سانتیمتر و به عمق 2 میلیمتر در قسمت پشتی )سمت چپ ماهیان( ایجاد گردید. سپس ماهیان به 3 گروه 40 عددی تقسیم گردیدند. گروه 1 بهعنوان کنترل و دو گروه دیگر بهعنوان گروههای تحت درمان با دوزهای lit/mg 5 فنی توئین) گروه2 )و lit/mg 5 موسیر )گروه 3)در نظر گرفته شدند. در روزهای 0، 3 ،6 ، 14 و 20 آزمایش و در هر مرحله تعداد 7 عدد ماهی از هر گروه بهصورت تصادفی انتخاب شده و از آنها نمونه خون و همزمان از محل ضایعه نمونههای بافتی تهیه گردید. نتایج تغییرات بیوشیمیایی نشان دادکه تغییرات کلسترول و آنزیمهای آسپارتات آمینو ترانسفراز )AST )و آالنین آمینو ترانسفراز )ALT )و تریگلیسیرید در گروه 3 نسبت به گروه 1 معنی دار بوده)05/0>p ،)ولی در مورد فاکتورهای گلوکز تغییرات معنیداری بین گروه تحت موسیر و کنترل مشاهده نشد. نتایج هیستوپاتولوژی بین گروهها بیانگر پیشرفت وسرعت روند التیام در ماهیان گروه 2 در مقایسه با گروه 1و 3بوده و گروه 3نیز نسبت به گروه 1 ازروند التیام سریعتری برخوردار بود. نتایج مشخص نمود که فنیتوئین سدیم و موسیر به روش حمام در روند التیام زخمهای جلدی ماهی تاثیر مثبتی داشتهاند که میتوان با افزایش دوز موسیر به نتایج بهتری نیز دست یافت.

هیستوپاتولوژی، بیوشیمیایی، ماهی کپور، التیام، موسیر، فنیتوئین سدیم