نسیم حاتم زاده اصفهانی - دانشجوی دکترای علوم طیور، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
شعبان رحیمی - استاد گروه علوم طیور، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
محمدجواد قراگوزلو - استاد گروه پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران
سعید یخکشی - دانشجوی دکترای علوم طیور، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

ین مطالعه به منظور مقایسه اثر داروهای گیاهی و شیمیایی تجاری بر سیستم ایمنی و بهبود آسیب های تنفسی جوجه های گوشتی چالش شده با واکسن برونشیت عفونی انجام شد. تعداد450 قطعه جوجه گوشتی ماده یکروزه سویه آرین به گروه های آزمایشی 1 )آنزوفین، 2 )آنتی بیوفین، 3 )ایمونوفین، 4 )برونکوفین، 5 )مرزه )زاگرول(، 6 )منتوفین، 7 )آنتیبیوتیک انروفلوکساسین، 8 )برم هگزین، 9 )شاهد مثبت و 10 )شاهد منفی تقسیم شدند. در 14 روزگی تیمارهای 1 تا 9 واکسن برونشیت 91/4 را 5 برابر دز استاندار و تیمار 10 واکسن مزبور را در حد دز استاندارد دریافت نمودند. از 15 روزگی تیمارهای 1 تا 8 داروهای گیاهی و شیمیایی مورد آزمایش را از طریق آب آشامیدنی دریافت نمودند. بیشترین عیار پادتن علیه برونشیت عفونی در تیمار کنترل منفی و کمترین در تیمار ایمونوفین مشاهده شد )05/0 < p .)در دوره 41 روزگی بیشترین عیار پادتن بین داروهای مورد استفاده در تیمار آنتی بیوفین و منتوفین مشاهده گردید )05/0 < p .)تیمار آنزوفین در هر دو دوره 36 و 41 روزگی بالاترین عیار پادتن را علیه ویروس نیوکاسل نشان داد )05/0 < p .)بیشترین و کمترین پاسخ به تزریق فیتوهماگلوتینین به ترتیب در تیمارهای ایمونوفین و کنترل مثبت مشاهده شد )05/0 > p .)بیشترین نسبت هتروفیل به لیمفوسایت در تیمار ایمونوفین مشاهده گردید )05/0 > p .)در بین داروهای گیاهی منتوفین، آنتی بیوفین و مرزه در کاهش آسیبهای تنفسی موثرتر واقع شدند و این اثر با اثر داروهای شیمیایی انروفلوکساسین و برم هگزین در کاهش آسیبهای تنفسی برابر بود.

داروهای گیاهی، آسیب های تنفسی، سیستم ایمنی، جوجه گوشتی