میلاد افلاکی سورشجانی - دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

نقاشی دوره ابتدایی قاجار گسست بزرگی از سنت نقاشی ایران تلقیمی شود اما نسبت دادن این گسست به سنت کم سن و سالی که ازاواخر دوره صفوی؛ به دلیل نفوذ نقاشی غربی و نیز حضور نقاشانخارجی؛ به وجود آمد، کم توجهی به مسائل اجتماعی- فرهنگی و حوادث سیاسی درون دربارهای ایران می باشد. نقاشی قاجار صرفاادامه دهنده سنت های هنری سال های پیش از خود نیست. نقاشیقاجار آغازین؛ که در این مقاله با ذکردلایلی از آن با عنوان دورهرخوت یاد می شود؛ به منزله دوره گذاری است که تصویرگری را ازکتاب آرایی با فضایی مثالی به سمت عینی شدن در دوره ناصریپیش می برد. تصویرسازی سده های میانه اگر در مواردی محتوایپند و اندرز داشت در دربار شاهان قاجار دیگر چنین خصلتی را دارانیست. هنرهای تصویری گرچه همیشه در پرتو عنایت شاهان قرارداشتند اما در این بازه زمانی آشکارا به خدمت سلطنت در می آیند.چه تصویر سازی با سمت گیری های مشخص مذهبی؛ با کارکردیمشابه همان حمایتی که از تعزیه انجام می گرفت؛ و چه تصاویر فاخریکه از شاه ساخته می شد، با آگاهی حکومت و برای برطرف کردننیازی فرهنگی صورت می گرفت. در این مقاله با اشاره به برخی ویژگیهای تصویر سازی دوره رخوت، تفاوت استفاده های ابزاری از سنخهای تصویری توسط شاه را توضیح می دهیم.

نقاشی قاجار، دربار، رخوت، عالم مثال