بررسی بیماری شانکر پوستی ( باکتریایی ) درختان گردو در استان همدان

بیماری شانکر پوستی (شانکرباکتریایی) گردو یکی از مهمترین بیماری‌های خسارت‌زا بوده و در شرایط محیطی مناسب (دما و رطوبت بالا) به عنوان یک عامل جدی، درختان گردو را تهدید می‌نماید.دراین بررسی درطی سالهای 82-1380 از اوایل بهار با برنامه ریزی به طور هفتگی باغات گردوکاری مورد بررسی وبازدید قرارگرفت. از پنج منطقه گردوکاری استان شامل تویسرکان، همدان ،ملایر ، بهار و اسدآباد، تعداد 128 باغ مورد نمونه‌برداری قرارگرفت. با انتقال نمونه‌های مشکوک از پوست و چوب با ترشح شیرابه به آزمایشگاه، جداسازی بر روی محیط‌های YDC، EMB، NA صورت گرفت. استرینهای باکتری بدست آمده بر اساس تعدادی از خصوصیات مرفولوژیکی، بیماری‌زایی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مورد مطالعه و ارزیابی قرارگرفتند. با انتخاب پنج ایزوله، اثبات بیماری‌زایی بر روی شاخه‌های یکساله درختان و تنه نهال‌های بذری دوساله انجام گرفت.علائم بیماری پس از 14-12 روز در چهار ایزوله به صورت ایجاد کلروز و متورم شدن پوست در محل تزریق بودکه پس از فشاردادن تورم‌ها، شیرابه قهوه‌ای رنگی از آنها خارج گردید. باکتریها ، میله ای شکل، در انتها کمی خمیده وگرد بوده و معمولاً به صورت منفرد یا در زنجیرهای کوتاه مشاهده می‌شوند. هر سلول باکتری، متحرک، دارای چند تاژک محیطی و قادر به تولید اندوسپور یا کپسول نیستند. روی محیطEMB سبز متالیک و روی YDC پس از حدود 24 ساعت رشد به رنگ سفید و کروی میشوند. باکتری‌ها گرم منفی، اکسیداز منفی، کاتالاز مثبت و بی هوازی اختیاری (مثبت O/F) هستند.استرین‌های باکتری، دارای توانایی تولید سولفید هیدروژن از سیستئین، اوره‌آز وفسفاتاز مثبت، قادر به رشد در دمای 36 درجه سانتیگراد و تحمل نمک طعام 3% ولی در دمای 39 درجه سانتیگراد و محیط حاوی 5% نمک طعام قادر به رشد نبودند. بر اساس خصوصیات مذکور باکتری عاملBrenneria (Erwinia) nigrifluens شناسایی گردید.دربررسی‌های مزرعه‌ای، ازمحل‌های نمونه‌برداری دو نوع شانکر مشاهده گردیدکه شامل شانکر پوستی سطحی و شانکر عمیق زیر پوستی و پاتوژن باکتریایی در هردومورد درجنسBrenneria قرار گرفتند.درخصوص پراکنش بیماری، نتایج نشان دادکه منطقه تویسرکان با 35 درصد آلودگی و در رتبه‌های بعدی منطقه همدان (22%) و اسدآباد (25%) به ترتیب آلوده‌ترین مناطق استان ‌می‌باشند. حدود 25درصد از باغات مورد مطالعه و در هر باغ به طور متوسط یک اصله درخت مشکوک و دارای بیماری شانکر پوستی ‌می‌باشدکه با ایجاد زخم و شکاف، راه نفوذ سایر آفات و عوامل بیماری‌زا را تسهیل کرده و باکاهش بنیه و کمیت محصول، بتدریج باعث زوال و مرگ و میر درختان ‌می‌گردد.

Keywords:

گردو , شانکرپوستی , همدان