بررسی خصوصیات اکولوژیکی و امکان زراعی کردن گیاه دارویی و صنعتی باریجه ( Ferula gummosa) در شرایط آب و هوا یی مشهد

باریجه یکی از گیاه مهم صادراتی بوده که در صنایع داروسازی، عطر و ادکلن سازی و همچنین در صنایع چسب و جواهر سازی کار برد فراوان دارد. تا کنون در استان خراسان، حدود 27 رویشگاه باریجه شناسایی گردیده است. مساحت رویشگاهها حدود 171500 هکتار بوده و میزان بهره برداری صمغ از مراتع استان خراسان سالانه به 100 تن می رسد که درآمد ناخالص حاصله حدود مبلغ یک میلیاردریال برآورد می گردد. دامنه ساز گاری باریجه بسیار بالا بوده، بطوریکه درمنطقه جنگل پسته شور لق سرخس در ارتفاع 650متری و درارتفاعات شاسکوه منطقه قاین و دردامنه ارتفاعی بین 2000 تا 2800 متر مشاهده گردید. این گیاه در شیب های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی مشاهده میگردد. باریجه در خاکها ی نیمه عمیق، عمیق با بافت سبک دیده می شود. مطالعات اکولوژیکی نشان داد که بهترین رویشگاه گیاه در شیب های شمالی در ارتفاع 2000 تا 4000 متر با خاک عمیق، زهکشی شده و آهکی با مواد آلی زیاد می باشد. شیب مناطق مورد بررسی بین 30 درصد در منطقه گرو کلات و 70 درصد در منطقه جوزک بجنورد بود. عمده ترین تیپ های گیاهی در مناطق تحت بررسی که باریجه بعنوان یک گونه همراه خود نمایی می کند شامل: Artemesia aucheri, Agropyron spp., Artemisa kopetdaghensis, Festuca ovina , Artemesia kopetdaghensis, Juniperus sp., Poa bulbosa, pestacia vera, Agropyron spp و گیاهان مجاورباریجه در رویشگاههای مختلف شامل زیره سیاه، ریواس، بنه، انجیر وحشی، شیرین بیان، خاکشیر, آنغوزه، ‌ارغوان، بومادران، افدرا، کلپوره، گل ماهور، علف چای، چای چوپان، دوای شیخ علی و آویشن برگ باریک می باشند. پس از بررسی های مقدماتی در عرصه برای تعیین درجه حرارت مطلوب جوانه زنی, بذور جمع آوری شده در آزمایشگاه در درجه حرارت های 5, 10, 15, 20 و 25درجه سانتی گراد قرار داده شدند.در مدت 35 روز ازروند جوانه زنی بذرها یادداشت برداری گردید. هیچیک از تیمارها جوانه نزدند. در ادامه بررسی های جوانه زنی، بذرها بعد از 45-50روز در درجه حرارت معمولی یخچال (5-4 درجه سانتیگراد) حدود 50% جوانه زدند.برای کشت در مزرعه 4 تیمار تاریخ کاشت (آذر, دی, بهمن, اسفند) در نظر گرفته شد و بذور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی (81-82) در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان در مشهد کشت گردیدند. آنا لیز واریانس تیمارهای تاریخ کاشت اختلاف بسیار معنی دار(در سطح 1%)را نشان داد و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن حاکی از آن بود که درصد سبز شدن و استقرار گیاه در تاریخ کاشت آذر ماه بیشتر از بقیه تاریخها بود.