مونا صحرایی اردکانی - کارشناس ارشد معماری، تهران، ایران

آنچه امروزه از آن به عنوان حقوق معماری یاد می شود، غالباً حقوق را به مثابه قوانین حقوقی می داند که به حوزه معماری و ساختمان سازی مرتبط می شود. آنچه روشن است، قوانین وضع شده در خصوص ساختمانها بخشی از حقوق معماری را در بر می گیرد، اما مسلماً همه آن نیست. اگر به واژه حقوق بارویکردی اسلامی نگریسته شود- آنچنان که امام سجاد در رساله الحقوق خویش تشریح نموده است- می توان از دریچه ای دیگر به حقوق نهفته نانوشته در معماری نگریست؛ حقوقی که از طبیعت و ماده تا ناس و نفس را شامل می شود و بدین سان تمامی ارکان معماری از کالبد تا فضا را در برمی گیرد. این مقاله می کوشد نشان دهد که چگونه اصولی که برمبنای آن معماری اسلامی ایرانی شکل گرفته است، به تمامی ساحت های حق –آنگونه که ذکر آن رفت- پرداخته و در وجود خویش تجلی داده است؛ تا آنجا که به جرأت می توان روح حقیقی معماری اسلامی را در رعایت همه جانبه این حقوق جستجو نمود. روحی که در هر فرم و در هر کالبدی که دمیده شود، آن را اسلامی خواهد ساخت. تأکید ویژه و بررسی خاص این نوشته بر روی معماری اسلامی ایرانی خواهد بود؛ معماری ای که تمام قامت به پاسداشت حقوق آسمان و خورشید، آب و باد، خاک و ماده و در نهایت انسان و خالقش ایستاده است.

حقوق، ساحت های حق ، معماری ایرانی اسلامی