الناز پازوکی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
سیدعباس یزدانفر - عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

معلولین یکی از مهمترین اقشار جامعه می باشند که به دلیل شرایط ویژه شان از داشتن امکانات و خدمات مختلف محروم هستند، جنبه عملی تأمین این خدمات که همانا مناسب سازی محیط جامعه است بر عهده معماری وشهرسازی می باشد، در نتیجه محیطی را می توان مناسب دانست که بتواند پاسخگو به نیاز تمام افراد و اقشار جامعه باشد وکلیه افراد امکان دسترسی به محیط و امکانات و خدمات را داشته باشند. تمدن امروزی از دیدگاه اجتماعی اصل را بر برابری، مساوات و عدالت اجتماعی نهاده و برای کلیه افراد، حقوقی یکسان و برابر قائل است. متأسفانه در بسیاری از جوامع به دلیل آنکه عده ای از نظر فیزیکی و جسمانی دارای ویژگی متفاوت با دیگران هستند به طور کامل از امکانات، خدمات و حقوق اجتماعی- فردی بهره نمی برند. یافتن مسکن مناسب و قابل استفاده معلولین جسمی- حرکتی یکی از مشکلات اساسی است، مسکنی که کیفیت لازم را دارا بوده و برای افراد معلول مناسب سازی شده است، این مسکن همچنین مؤلفه های یک مسکن پایدار (اجتماعی) را درون خود دارد. هدف از تحقیق تبیین ویژگی های مسکن متناسب با خصوصیات، قابلیت ها و نیازهای فرد معلول و خانواده های ایشان می باشد که در پی شناخت نیازهای آنها از طریق مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از پرسش نامه ای شامل چهار بخش در زمینه مشخصات فردی، مشخصات محیطی، ارزیابی مشکلات فعالیت های محیطی در منزل و بررسی برخی مؤلفه های پایداری اجتماعی در مسکن در جهت شناخت نیازها و مشکلات این افراد است که به جمع آوری اطلاعاتی در این زمینه پرداخته خواهد شد تا بتوان خواسته های آن ها که در توان یک طراح مسکن می تواند باشد را در طراحی مسکن لحاظ داشت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که رعایت استانداردها برای معلولین در مقیاس کمی از قبیل اندازه و کیفیت فضاهای اصلی، فضاهای خدماتی و سرویس، به تأمین نیازهای اولیه آنها منجر می شود، و در صورت رعایت اصول دسترسی مناسب به فضاهای مورد نیاز از بیرون به داخل و همچنین داخل از قبیل دسترسی به سرویس، کمد و کابینت و... فضایی با آسایش درونی و کیفی برای معلولین فراهم می شود، همچنین با رعایت تعبیه ورودی شاخص و فضاهای باز در کنار واحد مسکونی که کیفیت بنا را ارتقا می بخشد به حس مناسبی از مالکیت محل زندگی منجر می شود.

معلول، جسمی- حرکتی، مسکن، پایداری اجتماعی