مهدی ابراهیمی نژاد - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
نگار دامن کشان - دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان

حوادث طبیعی و غیرطبیعی، در تعاملی پیچیده با نظام اجتماعی، آسیب های متنوعی را متوجه انسان، دارایی ها و محیط اطراف آن می کند. یکی از مسائلی که جامعه با آن مواجه است، چگونگی مقابله با بلایای طبیعی و مهار خسارات و تبعات ناشی از این حوادث است که آسیب های بسیاری را به همراه دارد. بلایای طبیعی، ممکن است به صورت زلزله، سیل و طوفان باشد و وقوع آن ها تأثیر مخربی بر سکونتگاه های انسانی به جا می گذارد، تلفات سنگینی بر ساکنان آن ها وارد ساخته، ساختمان ها و زیر ساخت ها را نابود می کند و عوارض اقتصادی و اجتماعی جبران ناپذیری به همراه دارد. این سوانح عامل خسارات جانی و مالی زیادی هستند. در این مواقع علاوه بر سانحه اصلی، وقایع و تغییرات دیگری نیز پیش می آید. در این خصوص واکنش مردم در مقابل بحران می تواند تأثیر مثبت یا منفی بر امنیت اجتماعی گذارد که رکن مهمی در جامعه آسیب دیده می باشد. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین مؤلفه های واکنش مردم در مقابل بحران سیل با رویکرد نظم و امنیت اجتماعی می پردازد. روش مطالعه از نوع هم بستگی- توصیفی است، که جامعه آماری آن افراد بالای 18 سال منطقه یک شهر بندرعباس می باشد. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر انتخاب شده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری شده و با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش مؤلفه واکنش مردم در سه بعد استرس، مهاجرت و انعطاف پذیری تفکیک شد و تأثیر آن ها بر امنیت اجتماعی سنجیده شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین واکنش های مردم و امنیت اجتماعی هم بستگی معادل 585/0 وجود دارد. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطه مثبت و معناداری بین واکنش های مردمی با امنیت اجتماعی وجود دارد. از میان هر سه بعد مؤلفه های واکنش مردم، انعطاف پذیری رابطه مثبت و معناداری با امنیت اجتماعی دارد. استرس و مهاجرت رابطه منفی (و غیرمعناداری) با نظم و امنیت اجتماعی دارد؛ یعنی با افزایش استرس و مهاجرت، نظم و امنیت اجتماعی پایین میآید و با افزایش انعطاف پذیری مردم، نظم و امنیت اجتماعی بالا می رود.

نظم و امنیت اجتماعی، استرس، مهاجرت، انعطاف پذیری، سیل