بررسی و تحلیل نقش عوامل فرهنگی بر ساخت شهرها در ایران

شهر به عنوان بارزترین جلوه تمدن در طول تاریخ طولانی تکامل در بستر تاریخی و سرزمینی ایران همواره بازتابی از مبانی فکری و اندیشه ای ایرانیان در نظم دادن به فضای سکونت جمعی خود و نمودی از فضای اندیشه ای آنان بوده است. شهر به عنوان یک پدیده فرهنگی، در سابقه تاریخی ایرانیان دربردارنده مفهومی بسیار فراتر از مجموعه درهم فشرده ساختمان ها، خیابان ها، اتومبیل ها و انسان هاست. شهر در فرهنگ ایرانی مفهومی است جامع، متشکل از ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و طبیعی. از جمع هم زمان ویژگی های خاص شهر در هرکدام از این ابعاد، تاثیرات و تأثرات متقابل آنها و قرار گرفتن آنها در برابر ذهن آفریننده و مخاطب شهر، انسان، مفهومی حاصل می شود که شهر نام می گیرد. هرکدام از عوامل طبیعی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... در حالت مطلوب، به تناسب قدر و جایگاه خود در شکل دادن به شهر موثر هستند. شهرسازی امروز به واسطه انبوه مسائل جدید، خصوصاً مشکلات فرهنگی مردم، دستخوش تحولات بنیادین شده است. رشد گرایش به شهرسازی کارآ یکی از بارزترین این نمودها است. شهرسازی کارآ بر خلاف شهرسازی مدرن الگویی یکسان و جهانی نداشته و هر منطقه بر اساس توان های انسانی، زیست محیطی، اقتصادی، فنی و علمی خود نظام شهری ویژه خود را تدوین می نماید. امروزه فرهنگ جوامع به عنوان یک سرمایه اجتماعی در برنامه ها و طرح های شهری مد نظر قرار می گیرد. در این مقاله با رویکردی توصیفی -تحلیلی و با تحلیل محتوای متن، ابتدا مفهوم فرهنگ در رویکردهای مختلف تدقیق گردیده و سپس تأثیر فرهنگ جوامع در کلیه شئون زندگی و بر شهرسازی بررسی گردیده و تأکیدی است بر این نکته که در کلیه طرح ها و برنامه های شهری باید توجه به فرهنگ در سرلوحه مطالعات قرار گیرد و تطابق برنامه و طرح ها با فرهنگ از مقولات اساسی پایداری جوامع است.

Keywords:

ساخت شهرها , عوامل فرهنگی , معماری , ایران