حمیدرضا دری - عضو هیئت علمی ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا خمین
محمدرضا لک - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
علی اکبر قنبری - عضو هیئت علمی ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا خمین

به منظور بررسی و تعیین پایداری هشت ژنوتیپ لوبیا در محیط‌های تنش و بدون تنش علف‌هرز در یک دوره سه ساله تحقیقی در ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا خمین انجام گرفت. آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بطوریکه فاکتور اصلی در دو سطح شامل کنترل کامل علف‌های هرز و عدم کنترل علف‌های هرز و فاکتور فرعی در 8 سطح شامل 8 ژنوتیپ لوبیا بود. برای اندازه‌گیری 4 نوع پایداری از شاخص‌های واریانس محیطی (2iS)، ضریب تغییرات ژنتیکی ( iCV )، ضریب رگرگسیون ابر هارت و راسل (ib ) ، اکووالانس ریک (2iW)، ضریب تبیین (2iR) و میانگین مربعات سال استفاده گردید. همچنین به منظور ارزیابی همزمان میانگین عملکرد و پایداری از تجزیه اثرات اصلی جمع پذیر و اثرات متقابل ضرب(AMMI) استفاده گردید. تجزیه وایانس مرکب عملکرد نشان داد ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری با یکدیگر دارند همچنین اثرات سال و مکان نیزمعنی‌دار بود. همچنین برای گروهبندی ژنوتیپ‌ها بر اساس محیط از تجزیه عامل استفاده گردید. بر اساس نتایج آزمایش ژنوتیپ‌های دانشکده و ناز بیشترین پایداری دینامیکی (دارای سازگاری عمومی) و ژنوتیپ‌های تلاش و محلی خمین بیشترین پایداری استاتیکی را داشتند. رقم گلی دارای سازگاری خصوصی برای محیط‌های مطلوب می‌باشد. بر اساس 3 فاکتور ضریب رگرسیون، عملکرد و انحراف ازخط رگرسیون، رقم ناز مناسبترین شرایط را داشت. بر اساس تجزیه امی رقم گلی بیشترین میانگین عملکرد اما کمترین پایداری را نشان داد.رقم ناز دارای عملکرد بالاتر نسبت به میانگین کل وکمترین اثر متقابل مثبت را نشان داد.

لوبیا ،‌ ژنوتیپ ،‌ استرس ،‌ تجزی ه (AMMI)، ‌پایداری