چگونگی پیدایش بافت های معماری دوره نوسنگی در ایران

در این مقاله سعی بر اینست که به بررسی آثار دست ساخته انسان عصر نوسنگی که نوعی معماری تلقی می گردد، پرداخته شود و روش ها و تکنیک های بکار رفته در این ساخت و سازها بررسی گردد.در عصر نوسنگی که از حدود 000/10 ق.م آغاز و حدوداً تا 4000 ق.م در ایران ادامه داشت, انسان برای اولین بار ساخت وساز را تجربه کرد. او پناهگاههای طبیعی خود (غارها) را ترک نموده و به دشت ها سرازیر شد و شروع به احداث سرپناه برای خود نمود، که برخی از این آثار را در نواحی مختلفی از ایران در مناطق جنوبغرب، جنوبشرق، جنوب، شمالغرب، غرب و مرکز ایران مشاهده می کنیم.بطورکلی اولین دست سازه های معماری انسان عصر نوسنگی از رویهم قرار گرفتن چند تکه سنگ با ایجاد اجاق شروع شده است و اولین سرپناههای ساخته شده توسط او از مصالحی چون سنگ، چوب و مشتقات گل (چینه، خشت، آجر) است. خشت مورد استفاده از انواع مختلفی چون: خشتهای مشته ای، سیگاری و کوژسو می باشد.فضاهای معماری ایندوره نسبتاً کوچک هستند که دو علت می توان برای آن در نظر گرفت، اول اینکه بدلیل عدم اطلاع از تکنیک های سقف زنی، امکان زدن سقف برروی فضاهای بزرگ وجود نداشته است. دومین علت نیز به نوع تفکر بشر آن دوره برمی گردد که در واقع او تنها برای فرار از مشکلات طبیعی اقدام به احداث سرپناه نموده است.اکثر مناطقی که دارای آثار معماری نوسنگی بودند دارای پلان راست گوشه یا چهارگوش هستند بجز چندین مورد استثناء همچنین در مورد تکنیک قفل و بست دیوارها، در اوایل این عصر اطلاعی وجود نداشته است ولی در هزاره های بعد این تکنیک متداول می گردد در نهایت در شکل گیری فضاهای مسکونی شرایط زیستی، بومی، اقتصاد معیشتی، عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش عمده ای را ایفا می نماید.