جمشید داوطلب - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شهید بهشتی و مربی دانشگاه زابل

ساختمان ها به عنوان بخشی از محیط زیست، بخش اعظمی از آلودگی های زیست محیطی را ایجاد می کنند. گرچه نمی توان ساخت و ساز را متوقف کرد؛ ولی با یک تفکر، طراحی و برنامه ریزی دقیق، می توان ساختمان هایی ساخت که کم ترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشند. معماری پایدار یکی از ایده های برنامه ریزی و طراحی برای ساخت چنین ساختمان هایی به حساب می آید. آن چه که در این جا مورد توجه قرار گرفته است، رویکرد معماری پایدار نسبت به مسائل محیطی است؛ هر چند که جداکردن این موضوع از سایر جنبه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، کاری دشوار است. در این مقاله با هدف شناخت نظریه های زیست محیطی توسعه پایدار و معماری پایدار، پس از جستجو در مفاهیم پایداری و توسعه پایدار، به تاثیر، اهداف و کاربرد مفاهیم پایداری در معماری پرداخته شده است و ضمن استخراج تعریفی مشترک از بین نظریات مختلف، اصول و ویژگی هایی که یک ساختمان باید داشته باشد تا معماری پایدار به حساب آید بیان شده است. در ادامه معماری بومی سیستان به طور موردی مورد مداقه قرار گرفته است و با بررسی و تحلیل این معماری، به ویژه تأثیر ویژگی های اقلیمی و طبیعی بر آن، مشخص شده است که فنون و قواعد به کار رفته در این معماری، واجد کلیه شاخص های پایداری بوده و بسیاری از مفاهیم نوین در عرصه معماری پایدار را در خود به وضوح دارد و توانسته است به نحو شایسته ای به مسائل محیطی خود پاسخ دهد؛ بنابراین معماری بومی سیستان معماری پایدار محسوب می شود. روش این پژوهش که از نوع کیفی و با رویکرد توصیفی است مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. نتایج حاصل از این تحقیق به درک اهمیت نقش معماری بومی در ایجاد رویکرد پایداری در معماری و بهره برداری از اصول پایداری - نه تقلید و تکرار کالبد و جسد گذشته - در معماری امروز ما منجر می شود.

مفهوم پایداری، توسعه پایدار، معماری پایدار، معماری بومی، معماری سیستان