صفیه عبداللهی ناغانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه غیرانتفاعی علم وهنر، یزد.
مهسا محمدی برکانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه غیرانتفاعی علم وهنر، یزد.
حمیدرضا بیگ زاده شهرکی - دکترای تخصصی مرمت. استادیار، عضوهیأت علمی دانشگاه فنی وحرفه ای، یزد.

هر ساختمان های بومی در تمامی نواحی نتیجه تفکر و عملکرد قرن ها تجربه است که می تواند به عنوان یک منبع دانش مورد استقاده قرار گیرد. درنگاهی گذرا به تاریخ معماری می توان دریافت که سازه همواره جزء لاینفک آن بوده و در طی زمان با تحولات خود نقشی عظیم در بین گونه های معماری ایفا نموده است سازه های متعلق به بناهای عمومی و خصوصی نظیر عصارخانه ها قادر بودند ضمن تبعیت از اصولی کلی و دارا بودن تفاوتهایی نسبت به یکدیگر نیاز فضایی استفاده کنندگان خود را فراهم آورند. عصارخانه ها به عنوان بخشی از میراث های بومی-صنعتی ایران در راستای تولید روغن از دانه های گیاهی، عمدتا در اصفهان و استان های چهارمحال بختیاری، یزد و کرمان شکل گرفتند. مقاله حاضر تلاشی است در جهت دستیابی به بررسی نحوه ارتباط عملکرد معماری عصارخانه شاهی، تحلیل سازه ای آن و تعامل برقراری ارتباط بین این دو عامل می باشد. سوال اصلی طرح شده در پژوهش عبارت است از: در معماری عصارخانه ها، چه نوع فنون، جزییات و تمهیدات سازه ای به کار گرفته شده است.در این مقاله فرضیه پژوهش مبتنی است بر همگن بودن سازه و معماری در بنا که نحوه عملکرد عصارخانه را در تولید روغن و درگیری معماری و سازه شرح می دهد. روش مطالعه حاضر از نوع توصیفی و تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و مطالعات میدانی بررسی می شود. نهایتاً از طریق قیاس و انطباق خروجی ها برهم، نشان می دهد که علاوه بر حضور همزمان سازه و معماری در شکل گیری آثار و ابنیه سنتی، جزئیات فنی ویژه ای در راستای تحقق عملکردهای خاص پدید آمده است که با استفاده از مصالح بومی توانسته، به کارکرد مناسبی در جهت ایجاد عناصر فنی و کارگاهی دست یابد.

معماری سنتی، تحلیل سازه، عصارخانه شاهی، اصفهان