محمد تقی پیربابایی - عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
فهیمه مصطفی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

معماری معاصر ایران بویژه معماری خانه در چند دهه اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده، که گاهی اوقات این تغییرات در تقابل با فرهنگ و ارزش های زندگی ایرانی بوده است. زندگی آپارتمان نشینی، کاهش مساحت خانه ها و دغدغه های زیاد افراد، تامین خلوت و تعامل بین افراد خانواده را تحت تاثیر قرار داده است. ما به همان اندازه که نیازمند همنشینی و گفتگو با افراد خانواده هستیم، به همان اندازه نیازمند به داشتن محیطی خلوت هستیم؛ درواقع خانه باید امکانی را فراهم آورد که هر انسانی هنگامی که در آن حضور دارد، رابطه درستی با خود و اعضای خانواده خود برقرار کند. این مطالعه در جهت پاسخگویی به این نیازهای فراموش شده در آپارتمان های امروزی، در جستجوی این هدف است که ارتباطی منطقی و درست میان دو نیاز مهم افراد (یکی به عنوان خلوت و تمرکز بر زندگی خصوصی و دیگری تعامل با افراد)، برقرار کند. به نظر می رسد مفهوم خلوت در گذشته، بیشتر مبتنی بر معیارهای کالبدی فضا بوده است در حالیکه امروزه به دلیل نبودن شرایط کالبدی خانه، معیارهای ذهنی نقش برجسته ای در تامین خلوت دارند. در واقع علی رغم ثبات نیازهای بنیادین ساکنین، در روند شکل گیری خانه های امروزین شاهد گونه ای چرخش در نحوه ی پاسخگویی به این دو نیاز (خلوت و تعامل اجتماعی) هستیم. در این پژوهش با رویکردی پدیدارشناسانه به تعاریف دو مفهوم خلوت و تعامل اجتماعی پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است که در تحقیقات میدانی از توزیع پرسشنامه بهره گرفته شده است.

خلوت، تعامل اجتماعی، نقش سلسله مراتب، آپارتمان های مسکونی