امیر رحمانی - کارشناس ارشد معماری –دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر

در مطالعه معماری ایرانی و استخراج مفاهیم، مبانی و ویژگی های آن، کاملاً روشن است که اساس و شالوده اصلی آن در فلسفه وجودی این سرزمین بوده است و مطالعه آن بدون تعمق در مسائل اجتماعی، فرهنگی، دینی و ادبی ناممکن است. به ویژه، هنگامی که این نقد، در ارتباط با محیط فیزیکی و جغرافیایی صورت گیرد. مطلب پیچیده تر، راز فضای فرهنگی است که بدون سفری عاشقانه در ژرفای انتزاعی و معنوی آن به دست نمی آید.تمام معماری های برجسته جهان رازی دارند که فقط با چشم دل می توان به آن راه یافت. در ایران این نگرش عاطفی هنگامی حاصل می شود که تعادل و پیوندهای محیطی و معنوی انسان با استحکام و تعادلی مطلوب، برپا شده باشد.بافت کالبدی روستاها علاوه بر دخالت مستقیم افراد جامعه از عوامل محیطی نیز تأثیر می پذیرند. شدت تأثیرگذاری این عوامل گاه بواسطه توانایی های انسانی کاهش می یابد ولی همواره تأثیرات خود را بر شکل بندی کالبد و سازمان فضایی روستا حفظ می کند. بنابراین خصوصیات کالبدی روستاها تحت تأثیر دو گروه کلی عوامل مرتبط با محیط یا طبیعت و انسان شکل می گیرد. بافت های روستایی حاوی اطلاعات مفیدی برای ارزیابی میزان تأثیرپذیری فرایند شکل گیری و توسعه طبیعی کالبد روستاها از عوامل مختلف محیطی - اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی هستندکه در بسیاری از روستاهای کشورنیزحضورو تداوم دارند. که وجوه معماری اصیل ایرانی – اسلامی در شهرها به دلیل استفاده از سبک های معماری غربی و التقاطی، کمرنگ شده و این ویژگی در معماری بکر روستا بیشتر به چشم می آید. شاخص ها، وجوه هنری و زیبایی شناسی معماری روستایی به صورت نمونه در روستاهای اورامان، پالنگان، حسن آباد یاسوکند، خسرو آباد و ..، با تأکید خاص بر معماری ایرانی و اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است

معماری روستایی، معماری اسلامی، معماری ایرانی، زیبا شناسی، بافت، فضا