فریدون آتش بند - کارشناس ارشد مهندسی عمران- سیستم اطلاعات مکانی
مهدی عربی - دکترای سیستم اطلاعات مکانی- عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

کاربری اراضی شهری نقش مهمی‏ در ساخت و شکل‏گیری فضای شهری ایجاد می‏کند، به‏طوریکه تغییر عملکردی آن‏ها دگرگونی آشکاری بر روند ساختار فضایی و جایگاه سایر عناصر شهری ایجاد می‏کند. ایجاد یک سیستم اطلاعات مکانی که قابلیت مشخص نمودن روند تغییرات را داشته باشد، کمک شایانی در مدیریت شهری نموده است. در این پژوهش به بررسی روند تغییرات عملکردها در خیابان هفدهم شهریور تهران به عنوان محدوده مورد مطالعه پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از نقشه‏های موجود در بازه زمانی 92-1370 داده‏های توصیفی مربوط به عملکردها در همین بازه زمانی جمع‏آوری گردیده است. با ایجاد یک سیستم اطلاعات مکانی از تلفیق داده‏های مکانی و توصیفی در نرم افزار ArcGIS تجزیه‏وتحلیل مکانی- زمانی داده‏ها صورت پذیرفته است؛ که نتایج حاصل نشانگر این موضوع است که عملکردهای این خیابان علاوه بر تغییرات متداول در بازه زمانی 88-1370 دچار تغییر ناگهانی در بازه زمانی92-1388 گردیده است. علت این جهش ناگهانی تغییرات عملکردی، تغییر اجباری ساختار فضایی راستای خیابان بوده است. نحوه تغییرات عملکردی در مکان‏های خاص این خیابان بررسی گردیده و تاثیر مکانی عملکردها و میزان مقاومت آن‏ها در برابر تغییرات حادث شده ارزیابی گردیده است. پرواضح است که در تدوین طرح‏های شهری می‏بایست به نقش انکار ناپذیر چیدمان فضایی عملکردهای خاص بیش از پیش توجه نمود.

سیستم اطلاعات مکان‏مند- زمان‏مند، کاربری شهری، برنامه‏ریزی شهری، خیابان هفدهم شهریور تهران